Wspólnicy w spółce cywilnej
Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym majątkiem. Każdy ze wspólników jest na równi uprawniony do całości majątku z pozostałymi wspólnikami. Podczas całego okresu trwania spółki cywilnej nie można zbyć swoich udziałów i jednocześnie nie można przenieść udziału na inną osobę. Wszyscy udziałowcy mają określone prawa i obowiązki wynikające z umowy spółki a sam udział w spółce co do zasady jest niedziedziczny.
Zobacz: Pomyśl o tym, jeżeli masz spółkę cywilną
Dziedziczenie udziałów
Samodzielne prawa i obowiązki wspólnika są ściśle związane z jego osobą. Oznacza to, że nie mogą podlegać dziedziczeniu. Do działu spadku można jedynie zaliczyć takie prawa majątkowe, które mogą stanowić przedmiot obrotu. Jednakże same udziały nie podlegają dziedziczeniu, a w przypadku śmierci jednego ze wspólników spółka ulega rozwiązania. Wyjątkiem od tej zasady jest możliwość wstąpienia spadkobierców zmarłego wspólnika w jego miejsce w spółce. Jednakże nie można określić tego mianem dziedziczenia. Art. 872 kodeksu cywilnego przewiduje taką możliwość, jeżeli umowa spółki zawiera postanowienie, zgodnie z którym spadkobiercy mogą wejść do spółki w miejsce zmarłego wspólnika. W takim przypadku spółka cywilna nie ulegnie rozwiązaniu i będzie mogła kontynuować swoją działalność.
Brak postanowienia umownego
Jeżeli umowa spółki nie zawiera postanowienia o możliwości wstąpienia spadkobierców zmarłego wspólnika w jego miejsce, to spadkobiercom przysługuje roszczenie o zapłatę wartości wkładu, którą miał on w chwili wniesienia do spółki przez zmarłego. Ponadto do składu spadku wchodzą wszystkie wierzytelności, które powstały po stronie wspólnika, w szczególności dotyczące wypłaty części zysku. Jednakże spadkobiercom nie zwraca się wartości wkładu, który mógł polegać na świadczeniu usług bądź używaniu przez spółkę rzeczy zmarłego. Jeśli w umowie spółki nie znajdzie się postanowienie, że w miejsce zmarłego wspólnika wejdą do spółki jego spadkobiercy, będzie miał zastosowanie przepis kodeksu cywilnego o rozliczeniu występującego wspólnika (postanowieniem SN z 22 maja 1973 r. II CR 184/1973, OSNC 1974/3/52)
Zobowiązania spadkobierców
Spadkobiercy, którzy na mocy postanowienia umowy spółki wchodzą w miejsce zmarłego wspólnika traktowani są jako jeden wspólnik oraz uzyskują wszystkie prawa i obowiązki łącznie, wynikające z przystąpienia do spółki w miejsce zmarłego. Ponadto spadkobiercy zobowiązani są do wskazania jednej osoby, która będzie wykonywała w spółce ich prawa. Niekoniecznie musi to być jeden ze spadkobierców. Może to być przedstawiciel wyłoniony z grona wspólników bądź osoba trzecia. Jednakże odpowiedzialność za wykonywanie wszelkich obowiązków spoczywa na wszystkich spadkobiercach. W zakresie stosunków wewnętrznych między spadkobiercami istnieje wspólność w częściach ułamkowych, chyba że są oni uprawnieni łącznie do majątku spółki.
W przypadku braku odpowiedniego zastrzeżenia umownego dotyczącego wstąpienia spadkobierców w miejsce zmarłego wspólnika bądź w przypadku braku chęci uczestnictwa w działalności spółki, spadkobiercy mogą wypowiedzieć udział na takich samych zasadach jak każdy ze wspólników.
Zobacz: Jak założyć spółkę cywilną?