Zmiany w przepisach postępowania egzekucyjnego nastąpią w wyniku wejścia w życie, w dniu 1 stycznia 2019 r., ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych. Ustawy te zastąpią ustawę o komornikach sądowych i egzekucji z 1997 r.
Wadliwe doręczenie a rygor natychmiastowej wykonalności
Po wejściu w życie zmian sąd będzie miał możliwość uchylenia rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu, ze względu na fakt, że doręczenie odpis pozwu nastąpiło na inny adres niż miejsce zamieszkania pozwanego aktualne w dacie doręczenia. Warto zaznaczyć, iż pozwany będzie mógł powoływać się na daną przesłankę nawet w sytuacji czasowego przebywania pod innym adresem niż wskazany przez wierzyciela.
W obecnym stanie prawnym na gruncie art. 346 k. p. c. pozwany może wnosić o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu w dwóch przypadkach:
- gdy wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania oraz
- gdy pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione.
Na gruncie art. 346 § 1 1 k.p.c. sąd uchyli rygor natychmiastowej wykonalności, gdy pozwany wykaże, że nie podjął żadnych czynności ze względu na podjęcie próby doręczenia pozwu przez operatora pocztowego, a następnie awizowanie go, pod inny adres niż miejsce zamieszkania pozwanego aktualne w dacie doręczenia. Regulacja ta ma na celu wyeliminowanie sytuacji, gdy mimo zachowania przez powoda należytej staranności pozwany nie otrzymywał pozwu, co skutkowało jego bierną postawą.
Umorzenie postępowania z urzędu
Zmiany w przepisach egzekucyjnych wprowadzą również nowe przesłanki umorzenia postępowania z urzędu. Po wejściu w życie zmian organ egzekucyjny będzie umarzał postępowanie z urzędu także w sytuacjach gdy:
- tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności prawomocnym orzeczeniem albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;
- egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
Wyżej wymienione przesłanki funkcjonują również w obecnym stanie prawnym, jednak są one przesłankami do umorzenia postępowania na wniosek, a od 1 stycznia 2019 będą to przesłanki, na gruncie których z urzędu będzie umorzone postępowanie.
Możliwość złożenia skargi na formularzu
Od 1 stycznia 2019 roku dłużnik wobec którego prowadzone będzie postępowanie egzekucyjne będzie miał możliwość złożenia skargi na czynności komornicze na formularzu, co niewątpliwie wpłynie na zmniejszenie liczby przypadków odrzucania skarg z przyczyn formalnych. Wprost w treści formularza będą wskazane elementy konieczne do rozpoznania skargi. Ponadto ustawodawca nałożył na komorników obowiązek doręczenia dłużnikowi formularza skargi na czynności komornika przy pierwszej czynności egzekucyjnej oraz pouczenia strony i uczestników postępowania występujących w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej o sposobie i terminie zaskarżenia czynności. Co więcej, art. 796 § 1 stanowi, iż wniosek o wszczęcie egzekucji składany komornikowi może być złożony na formularzu urzędowym.
Większa odpowiedzialność komorników
Kolejną kwestią, która ulegnie zmianie to zwiększenie odpowiedzialność komorników. Od 1 stycznia 2019 roku wprowadzona zostanie możliwość obciążenia kosztami postępowania samego komornika. Na gruncie art. 767 § 6 k.p.c. obciążenie komornika będzie miało miejsce, gdy ten w sposób oczywisty naruszy prawo. Po wejściu w życie nowelizacji zostaną wyeliminowane sytuacje, gdy uczestnik postępowania, mimo że nie ponosił odpowiedzialności za czynność dokonaną z oczywistym naruszeniem prawa, był zobowiązany do zwrócenia skarżącemu kosztów postępowania.
Zwiększy się również zakres kontroli komorników, gdyż art. 8091 k.p.c. ustanawia obowiązek utrwalania przebiegu określonych czynności za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Komornik na wniosek co najmniej jednej ze stron zobowiązany będzie do utrwalenia czynności egzekucyjnych dokonanych poza kancelarią komorniczą.
Art. 8091 k.p.c. wymienia katalog czynności, które będą mogły być utrwalone za pomocą urządzeń rejestrujących. W/w. artykuł wymienia takie czynności jak: czynności z udziałem dłużnika zmierzające do ustalenia jego stanu majątkowego; zajęcie ruchomości; wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik; licytacja ruchomości z wyłączeniem licytacji elektronicznej; licytacja nieruchomości, chyba że jej przebieg jest utrwalany w sposób określony w art. 972 § 2; oględziny nieruchomości; wprowadzenie w zarząd nieruchomości w trybie art. 933; opróżnienie pomieszczeń z osób lub rzeczy; wydanie ruchomości i nieruchomości; wprowadzenie w posiadanie; przymusowe otwarcie pomieszczenia; przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia gospodarczego dłużnika.
Komornik będzie zobowiązany do umożliwienia stronom i uczestnikom postępowania zapoznanie się z zapisem obrazu i dźwięku w siedzibie kancelarii komorniczej.
Autor: Klaudia Burdalska – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie