Zgodnie z obowiązującą od 18 grudnia 2011 r. ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. nr 126, poz. 715 ze zm.) możliwa jest wcześniejsza spłata kredytu.
Art. 48 nowej ustawy przewiduje, że konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. Co więcej, kredytodawca nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od jego poinformowania przez konsumenta. Kredytodawca musi się rozliczyć z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości.
Wcześniejsza spłata ma skutki finansowe dla obu stron umowy. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o koszty należne za okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Koszty te zwracane są też proporcjonalnie w razie wcześniejszej spłaty jedynie części kredytu.
Kredytodawca może jednak zastrzec sobie w umowie (choć nie musi) prowizję za spłatę kredytu przed terminem. Nie zawsze jednak prowizja będzie przysługiwała.
Pobranie prowizji jest dozwolone, gdy spłata kredytu przed terminem przypada na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie 12 kolejnych miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim). Ponadto maksymalna wysokość ewentualnej prowizji jest określona ustawowo. Prowizja nie może przekraczać 1% spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty kredytu przekracza jeden rok. Gdy okres ten jest krótszy prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 0,5% spłacanej części kwoty kredytu.
Polecamy serwis: Prawa konsumenta
To jednak nie wszystko. Prowizja nie może być wyższa niż wysokość odsetek, które konsument byłby zobowiązany zapłacić w okresie między spłatą kredytu przed terminem, a uzgodnionym terminem zakończenia umowy, a także nie może być wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy związane z tą spłatą. Są też przypadki, gdy prowizja w ogóle nie przysługuje, nawet gdy zostały spełnione wymienione wyżej warunki. Dotyczy to umów kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, jak również umów, w których spłata została dokonana zgodnie z umową ubezpieczenia zawartą w celu zabezpieczenia spłaty kredytu.
Uwaga! W przypadku umów o kredyt konsumencki zawartych przed 18 grudnia 2011 r. konsument może spłacić kredyt konsumencki przed terminem przewidzianym w umowie, a kredytodawcy nie wolno zastrzegać za tę czynność prowizji. Takie rozwiązanie przewidywał art. 8 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. nr 100, poz. 1081 ze zm.), którą nadal stosuje się do umów zawartych pod jej rządami.
Nie oznacza to jednak pełnej dowolności. Momenty dokonania spłat powinny odpowiadać terminom wnoszenia rat określonych w umowie. Należy wcześniej poinformować kredytodawcę o planowanej przedterminowej spłacie – musimy zrobić to najpóźniej w terminie 3 dni przed dokonaniem spłaty. Wzajemne rozliczenia kredytodawcy z konsumentem powinny nastąpić w ciągu 14 dni od spłaty należności.
Przedterminowa spłata kredytu oprocentowanego zaciągniętego na podstawie umowy zawartej przed 18 grudnia 2011 r. oznacza, że nie jesteśmy zobowiązani do uiszczenia oprocentowania za okres po spłacie kredytu. W razie gdy wzięliśmy w trakcie obowiązywania starej ustawy kredyt nieoprocentowany (np. raty 0%), to mamy prawo do zmniejszenia zapłaconych kredytodawcy prowizji i opłat. Zmniejszenie to jest proporcjonalne do okresu, o który skrócono czas korzystania z kredytu.
Ponieważ w przypadku umów zawartych przed 18 grudnia 2011 r. uprawnienie do wcześniejszej spłaty kredytu bez konieczności zapłaty dodatkowych prowizji jest jednym ze znaczących uprawnień kredytobiorcy, to kredytodawca miał obowiązek podać w pisemnej umowie kredytowej informacje o uprawnieniu do przedterminowej spłaty kredytu, jak również informacje o skutkach takiej wcześniejszej spłaty. Sankcją za brak pełnej informacji o tym uprawnieniu jest przewidziana w art. 15 ust. 1 starej ustawy tzw. sankcja darmowego kredytu, czyli możliwość spłaty kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu normalnie należnych kredytodawcy (z wyjątkiem kosztów ubezpieczenia i zabezpieczenia kredytu).
Zobacz również: Rozwód i podział majątku a kredyt hipoteczny