Podstawa oraz konsekwencje uznania za osobę „niebezpieczną”
Komisja penitencjarna może zakwalifikować tymczasowo aresztowanego jako stwarzającego poważne niebezpieczeństwo społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu (dalej: niebezpieczny).
Osoba osadzona może być uznana za „niebezpieczną” jeżeli jej właściwości, warunki osobiste, sposób zachowania się podczas pobytu w areszcie śledczym lub stopień demoralizacji stwarzają poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu śledczego. Jednocześnie warunkiem koniecznym jest podejrzenie tej osoby o dokonanie przestępstwa. Kodeks karny wykonawczy jedynie wylicza takie przestępstwa.
Zobacz również serwis: Areszt tymczasowy
Kodeks karny wykonawczy w art. 212a § 4 wspomina o następujących przestępstwach:
1. zamach na niepodległość lub integralność Rzeczypospolitej Polskiej, konstytucyjny ustrój lub konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej, życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
2. ze szczególnym okrucieństwem;
3. wzięcia lub przetrzymania zakładnika albo w związku z wzięciem zakładnika;
4. uprowadzenia statku wodnego lub powietrznego;
5. z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych albo łatwo palnych.
Inne przestępstwa
Wskazany powyżej zabieg ustawodawcy daje zdaniem Profesora Stanisława Lentala podstawę do wysunięcia wniosku, że inne przestępstwo, o którego popełnienie podejrzany jest tymczasowo aresztowany, tylko wówczas daje podstawę do kwalifikowania go jako "niebezpiecznego", gdy jest to przestępstwo o zbliżonym, a zwłaszcza przewyższającym, stopniu społecznej szkodliwości od przestępstw wskazanych w omawianym przepisie. Takim przestępstwem może być np. pozbawienie wolności, które łączyło się ze "szczególnym udręczeniem" (art. 189 § 2 Kodeksu karnego), które w konkretnych wypadkach osiągać może wyższy stopień "szczególnego okrucieństwa".
Kodeks karny wykonawczy uniemożliwia uznanie za „niebezpiecznego” tymczasowo aresztowanego za sam udział w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu popełnianie przestępstw. Jednak zgodnie z art. 212a § 3 Kodeksu karnego wykonawczego za „niebezpiecznego” uznaje się tymczasowo aresztowanego, podejrzanego o popełnienie przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu popełnianie przestępstw, chyba że szczególne okoliczności przemawiają przeciwko takiemu rozwiązaniu.
Tymczasowo aresztowanego uznanego za osobę „niebezpieczną” osadza się w wyznaczonym oddziale lub celi aresztu śledczego w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo tego aresztu, zawiadamiając o tym sędziego penitencjarnego.
Procedura uznania za osobę niebezpieczną
O uznaniu tymczasowo aresztowanego za osobę „niebezpieczną” w rozumieniu Kodeksu karnego wykonawczego orzeka komisja penitencjarna. Wskazany organ postępowania wykonawczego wydaje decyzję w rozumieniu art. 7 Kodeksu karnego wykonawczego. W konsekwencji tymczasowo aresztowanemu przysługuje prawo do zaskarżenia takiej decyzji do sądu na zasadach ogólnych. Podstawą środka zaskarżenia może być niezgodność z prawem podjętej decyzji, z tego samego powodu takie rozstrzygnięcie może uchylić sędzia penitencjarny, którego komisja penitencjarna musi powiadomić o każdym przypadku uznania tymczasowo aresztowanego za osobę „niebezpieczną”.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
O podjętej decyzji komisja penitencjarna zawiadamia także ten organ postępowania karnego, do którego dyspozycji pozostaje tymczasowo aresztowany.
Istotnym jest także to, że komisja penitencjarna ma prawny obowiązek weryfikacji podjętej przez siebie decyzji i jest zobowiązana dokonywać tego co najmniej raz na trzy miesiące.