Wielkie zmiany w przepisach dla rodzin opiekuńczych i zastępczych. Zyskają przede wszystkim asystenci. Czeka ich: zmniejszenie do 10 liczby rodzin pod opieką jednego asystenta; asystent w każdej gminie, asystent na wniosek rodziny - możliwość, superwizja, dodatek 400 zł, zwrot kosztów przejazdu, umowa o pracę.
Takie zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępcze - w nim oczekiwane zmiany dotyczące asystentów rodzin oraz dzieci z niepełnosprawnościami.
Zmiany dotyczące osób z niepełnosprawnościami obejmują następujące punkty:
- Utworzenie rodzin opiekuńczych dla osób niepełnosprawnych powyżej 25 roku życia.
- Możliwość pełnienia jednocześnie funkcji rodziny zastępczej i opiekuńczej.
- Podwyższenie wynagrodzeń dla specjalistycznych rodzin zastępczych zawodowych.
- Stopniowe zmniejszanie liczby placówek opiekuńczo-terapeutycznych z 45 do 14.
Projekt uchwały Rady Ministrów
W w wykazie prac legislacyjnych rządu poinformowano także o pracach nad projektem uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia rządowego programu wsparcia powiatu w organizacji i tworzeniu rodzinnych form pieczy zastępczej w 2024 r.
W zamieszczonej informacji zwrócono uwagę, że wciąż malejąca liczba rodzinnych form pieczy zastępczej, a także ogromna rola społeczna, jaką realizują w systemie pieczy zastępczej, stała się powodem podejmowania zróżnicowanych działań wspierających rozwój rodzinnej pieczy zastępczej jako docelowej i preferowanej formy opieki na dziećmi.
"Jednym z takich działań było podniesienie minimalnego wynagrodzenia dla zawodowych rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka, a także zawodowych rodzin zastępczych pełniących funkcje pogotowia rodzinnego" - wskazano w rządowej informacji.
Dodano, że podniesienie minimalnych wynagrodzeń w rodzinach zastępczych spowodowało wzrost obciążeń związanych z wyższymi kosztami finansowania zadań z obszaru pieczy zastępczej ponoszonymi przez powiaty.
"Program stanowi propozycję wsparcia jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w realizacji zadań własnych z zakresu systemu pieczy zastępczej, w szczególności dotyczących organizacji i prowadzenia rodzinnych form pieczy zastępczej" - przekazano w wykazie prac legislacyjnych rządu.
Szczegóły propozycji rządu - zmiany dla asystentów
1. Zwiększenie dostępności narzędzi wsparcia rodziny– dotychczas ograniczonego do pracy z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz wprowadzenie możliwości objęcia rodziny wsparciem na jej wniosek (bez obligatoryjnego wywiadu środowiskowego sporządzanego przez pracownika socjalnego).
2. Wzmocnienie roli asystenta rodziny – zagwarantowanie asystentowi rodziny korzystania z superwizji, przyznanie asystentom dodatku do wynagrodzenia w wysokości 400 zł, przyjęcie jako zasady zatrudniania asystentów rodziny w oparciu o umowę o pracę, przyznanie dodatkowego urlopu wypoczynkowego czy zwrotu kosztów przejazdów do miejsc wykonywania przez niego czynności zawodowych.
3. Dopracowanie przepisów dotyczących planu pracy z rodziną, opracowywanego i realizowanego przez asystenta rodziny.
4. Wyodrębnienie wsparcia asystenta dla kobiet w ciąży– rozszerzenie zadań asystenta rodziny poprzez wskazanie wprost w ustawie jako jego zadania wsparcia tej szczególnej kategorii osób.
5. Rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy wskazanego w art. 5 ust. 1 ustawy o zgody na pobyt ze względów humanitarnych i zgody na pobyt tolerowany; Rozwiązanie to umożliwi szerszy zakres wsparcia jakie może być tym osobom oferowane.
6. Możliwość tworzenia oddziałów placówek wsparcia dziennego – założeniem jest zwiększenie dostępu dzieci do placówek wsparcia dziennego.
7. Możliwość objęcia osoby, która przebywała w rodzinie zastępczej niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka, ukończyła 25. rok życia, legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, opieką rodziny opiekuńczej – proponowane rozwiązanie zakłada realizację postulatu zgłaszanego przez podmioty związane z rodzicielstwem zastępczym mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności osobom legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
8. Możliwość łączenia funkcji rodzinnych form pieczy zastępczej z rodzinami opiekuńczymi – rozwiązanie to ma zapewnić niepełnosprawnym pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej właściwą opiekę przez dotychczasową rodzinę (nie będzie dotyczyło rodzin zastępczych zawodowych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego ze względu na specyfikę pełnionych przez nie funkcji).
9. Zapewnienie rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka szerszej dostępności do wsparcia przez osoby do pomocy w opiece i wychowaniu w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności.
10. Stopniowe zmniejszanie liczebności regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych – ma na celu zwiększanie gwarantowego poziomu opieki nad dziećmi wymagającymi szczególnego wsparcia ze względu na ich stan zdrowia w sytuacji gdy nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Obecnie w placówkach tego typu może przebywać max. 30 dzieci (za zgodą wojewody do 45).
11. Zwiększenie wysokości wynagrodzeń dla rodzin zastępczych specjalistycznych.
Zmiany w ustawie o pomocy społecznej i podatkach
Projekt ustawy będzie wprowadzał niezbędne zmiany do ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268, z późn. zm.) związane z utworzeniem instytucji rodziny opiekuńczej polegające na uzupełnieniu, w art. 10 ust. 1 oraz art. 88 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, wyliczenia podmiotów o rodziny opiekuńcze. Proponowane w art. 10 rozwiązanie pozwoli na, analogicznie jak to jest w przypadku rodzin zastępczych, niezaliczanie do dochodu rodziny opiekuńczej świadczeń otrzymywanych na pokrycie kosztów utrzymania osoby niepełnosprawnej umieszczonej w rodzinie opiekuńczej. Natomiast zmiana do art. 88 ust. 5 umożliwi uzyskanie pomocy na usamodzielnianie osobie opuszczającej dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, jeżeli bezpośrednio przed przyjęciem do takiego domu osoba ta będzie przebywała w rodzinie opiekuńczej.
Założeniem projektodawcy jest aby wolne od podatku pozostały świadczenia, dodatki i inne kwoty oraz wartość nieodpłatnych świadczeń uzyskiwane przez rodzinę opiekuńczą, tożsamo jak ma to miejsce w sytuacji rodziny zastępczej z tytułu pełnienia przez nią funkcji, dlatego też projekt ustawy zakłada stosowną zmianę pkt 24 w art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.).