Od 1 stycznia 2024 r. formalnie przyznawane jest "nowe" świadczenie pielęgnacyjne. Ale wciąż można otrzymać "stare". W praktyce nie jest to proste. W sądach są już spory o odmowę przyznania "starego" świadczenia pielęgnacyjnego.
WSA: Wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności w 2022 r. a załatwiony w 2024 r. Czy można otrzymać "stare" świadczenie pielęgnacyjne?
Świeży wyrok WSA w Krakowie z 18 września 2024 r. (link III SA/Kr 1398/24) pokazujący przykładowy spór o "stare" świadczenie pielęgnacyjne. Niestety sąd nie zajął stanowiska, tylko cofnął sprawę do dodatkowego postępowania. Ale warto prześledzić jej szczegóły.
Czy można otrzymać w 2024 r. świadczenie pielęgnacyjne na "starych" zasadach? Jest to możliwe także w 2024 r. i w pełni legalne. Trzeba zachować 3 miesięczny termin ustawowy według poniższej reguły:
Osoby, o których mowa w ust. 2, zachowują prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w zdaniu pierwszym jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjne
W poniższej sprawie sądowej ocenianej przez WSA w Krakowie matka 3-letniej córki twierdziła, że dochowała tego terminu, gdyż wniosek w sprawie złożyła z zachowaniem 3 miesięcy od dnia wydania wyroku w sprawie orzeczenia o niepełnosprawności. Wyrok w tej sprawie sądu powszechnego z 26 marca 2024 r., sygn. akt IV U 158/22 uprawomocnił się 10 kwietnia 2024 r., a wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności córki skarżącej został złożony 7 kwietnia 2022 r. Są więc spełnione przesłanki do "starego" świadczenia pielęgnacyjnego.
Jej wersja jest taka - złożyłam wniosek o ustalenie niepełnosprawności w kwietniu 2022 r. Sprawa zakończyła się w 2024 r. Natychmiast złożyłam wniosek o świadczenie pielęgnacyjne domagając się zastosowania "starych" przepisów.
Matka powołała się na taki przykład opracowany przez odpowiednie ministerstwo:
Dorosła osoba z niepełnosprawnością złożyła wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności 1 grudnia 2023 r. Orzeczenie ustalające znaczny stopień niepełnosprawności zostało wydane 15 grudnia 2023 r. Z kolei opiekun tej osoby składa wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach 10 lutego 2024 r. Czy w tym przypadku przy rozpatrywaniu wniosku o świadczenie pielęgnacyjne będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy, które obowiązywały do 31 grudnia 2023 r.?
Odpowiedź
Organ właściwy, rozpatrując w lutym 2024 r. w opisanym przypadku wniosek o świadczenie pielęgnacyjne złożony w lutym 2024 r., ma zatem obowiązek ustalić, czy w tej sprawie, na podstawie przepisów dotychczasowych, przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od grudnia 2023 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku o orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, w szczególności czy zachowany jest termin na złożenie wniosku o świadczenie pielęgnacyjne wskazany w art. 24 ust. 2a i czy spełnione są co najmniej na dzień 31 grudnia 2023 r. warunki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego określone w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym, tj. obowiązującym do 31 grudnia 2023 r.
Wersja MOPS - zastosujemy "nowe" przepisy i wypłacimy wyrównanie od kwietnia 2022 r. "W sytuacji, gdy matka dziecka złożyła wniosek w maju 2024 r. i zachowany został termin 3 miesięcy - licząc od dnia wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zasadne będzie rozstrzyganie o przysługującym stronie prawie do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. z zastosowaniem zasady wskazanej w art. 24 ust. 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. przyznanie stronie świadczenia od miesiąca złożenia wniosku o wydanie orzeczenia. Przy czym, jeżeli w omawianej sprawie, świadczenie pielęgnacyjne zostanie przyznane za okres przed 31 grudnia 2023 r., powinno zostać ustalone na tzw. starych zasadach. Natomiast od 1 stycznia 2024 r. winno być przyznane już w oparciu o nowe zasady."
Stan faktyczny sprawy - potwierdza, że matka ma w 2024 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z wyrównaniem od kwietnia 2022 r.
Ale czy to jest "nowe" czy "stare" świadczenie?
1) Córka skarżącej gminę matki (ur. 31 marzec 2021 r.) legitymuje się orzeczeniem uprawniającym do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Dzieckiem opiekują się lekarz: okulista, neurolog, psycholog, psychiatra, logopeda, lekarz rehabilitacji, dermatolog i genetyk. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności informuje, że córka wymaga:
- stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
2) Wyrok w tej sprawie sądu powszechnego z 26 marca 2024 r., sygn. akt IV U 158/22 uprawomocnił się 10 kwietnia 2024 r., a wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności córki skarżącej został złożony 7 kwietnia 2022 r. Są więc - zdaniem matki - spełnione przesłanki do "starego" świadczenia pielęgnacyjnego.
3) Zgodnie z oświadczeniem matki zaprzestała ona wykonywania pracy zarobkowej 19 września 2021 r. - dowodzi tego świadectwo pracy skarżącej. Obecnie matka ma status osoby bezrobotna - jest tu konieczność sprawowania opieki (wyłącznej) nad dzieckiem (k. 5 a.a.), a jej córka jest pod opieką następujących specjalistów: okulista, neurolog, psycholog, psychiatra, logopeda, lekarz rehabilitacji, dermatolog i genetyk (k. 4 a.a.). Ponadto z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wynika, że córka skarżącej wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Z akt sprawy wynika też, że skarżąca sprawuje wyłączną opiekę nad dzieckiem (k. 4 a.a.).
Spór o "stare" świadczenie" pielęgnacyjne - Co zrobił sąd?
Niestety nie rozstrzygnął sprawy. Cofnął ją na poziom gminy. Sąd stwierdził: "Działając w poszanowaniu zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 7 k.p.a., organ II instancji, jeśli uzna za konieczne, może w trybie art. 136 k.p.a. przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję".
Będziemy śledzić dalsze losy tek sprawy: