W porównaniu z Polską przepisy materialne znajdujące się w polskim Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym dotyczące rozwodu, alimentów, władzy rodzicielskiej, ustroju majątkowego itd. znajdują się w niemieckim Kodeksie cywilnym (Bürgerliches Gesetzbuch; skrót BGB), a przepisy dotyczące postępowania w sprawach rodzinnych w osobnej ustawie, która w istocie ma charakter kodeksu.
Reforma postępowania w sprawach rodzinnych dotyczyła przede wszystkim następujących problemów:
- utworzony został tzw. duży sąd rodzinny („grosses Familiengericht”), który rzeczowo właściwy jest dla wszystkich spraw związanych z małżeństwem i rodziną;
- spowodowało to też, że zniesione zostały sądy opiekuńcze, których zadania przejęły sądy rodzinne. Odnośnie władzy rodzicielskiej i prawa do kontaktów z dzieckiem sąd zobowiązany jest – jeżeli odpowiada to dobru dziecka – dążyć do zgodnego porozumienia rodziców. Porozumienia rodziców odnośnie wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem muszą być zezwolone przez sąd przy uwzględnieniu dobra dziecka;
- sprawy kontaktów z dzieckiem powinny być szybko uregulowane, aby uniknąć zakłócenia stosunków dziecka z uprawnionym do kontaktów rodzicem.
Zobacz również: Ile wynoszą alimenty dla dziecka w Niemczech?
Nowością jest, że dzieci, które ukończyły czternasty rok życia, mają nie tylko zdolność sądową ale także zdolność procesową. Oznacza to, zdolność do samodzielnego dochodzenia własnych roszczeń. Na podstawie niemieckiego Kodeksu cywilnego podobnie jak w Polsce małoletnie dzieci mają tylko ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
W sprawach bardziej skomplikowanych dzieci są wspomagane przez wyznaczonego dla nich przez sąd pomocnika postępowania. Naruszenia decyzji sądowych o wykonywaniu władzy rodzicielskiej czy regulujące prawa do kontaktów z dzieckiem karane są przez środki porządkowe (np. grzywny).
Przy poważniejszych konfliktach związanych z zakłóceniem utrzymywania kontaktów z dzieckiem przewidziane jest ustanowienie odpowiedniego kuratora.
Nowe pojęcia
Już od reformy prawa rodzinnego w roku 1978 niemiecki Kodeks postępowania cywilnego nie używa w zakresie prawa rodzinnego takich pojęć jak „powód” , „pozwany” czy „pozew”. Strony procesu zostały określone jako „wnioskodawca” i „przeciwnik wniosku” a pozew jako „wniosek”. Nowa reforma nie zna już pojęcia „procesu”, a tylko „postępowanie sądowe”. Nie ma już „wyroków” a orzeczenia sądowe określa ustawa jako „ postanowienia”.
We wniosku rozwodowym wnioskodawca musi podać, czy rodzice doszli do porozumienia odnośnie wykonywania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dzieckiem i wysokości alimentów dla dzieci.
W sprawach o alimenty w celu ustalenia rzeczywistych stanów majątkowych uczestników postępowania rozszerzono kompetencje sądu rodzinnego. Są może zarządzić od strony postępowania przedłożenia informacji o dochodach, stanie majątkowym oraz przedłożenia odpowiednich dokumentów.
Powyższa ustawa reguluje - czego tutaj nie omawiamy - tez tzw. sądownictwo niesporne.
Zobacz również serwis: Sprawy rodzinne