Otrzymujący świadczenie albo zasiłek przedemerytalny mogą już na początku roku rozliczeniowego, który trwa od 1 marca do końca lutego następnego roku kalendarzowego, obliczyć, czy osiągane przychody spowodują zawieszenie świadczenia, jego zmniejszenie, czy też nie będą miały wpływu na jego wysokość.
Od 1 marca każdego roku znane są obowiązujące na cały rok dopuszczalne i graniczne kwoty przychodów.
Przychód jest rozliczany w skali roku. Oznacza to, że wysokie zarobki osiągnięte nawet w bardzo krótkim czasie mogą spowodować zawieszenie prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego albo zmniejszenie ich wysokości w całym roku rozliczeniowym.
Rodzaje uwzględnianych przychodów
Pobierający świadczenia przedemerytalne mają duży wybór formy dalszego prowadzenia aktywności zawodowej. Mogą dorobić na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło. Mogą także założyć własną działalność gospodarczą.
Na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych wpływa przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności obowiązkowo podlegającej ubezpieczeniom społecznym oraz z tytułu służby. Za działalność tę uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo pozarolniczą działalność.
Dla ustalenia, czy osiągany przychód wpływa na zawieszenie, czy też zmniejszenie zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego nie ma znaczenia to, czy świadczeniobiorca opłaca składki na ubezpieczenie społeczne, czy też jest z tego obowiązku zwolniony z uwagi na podleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu.
Osoba przeliczająca, czy osiąganie dodatkowych przychodów jest opłacalne, musi wiedzieć, że przychód wpływający na zawieszenie świadczeń lub zasiłków przedemerytalnych, czy też zmniejszenie ich wysokości, uwzględnia się w wysokości stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Zatem na przykład w przypadku pracowników należy uwzględnić przychód w kwocie, od której odprowadzane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pracownicy muszą pamiętać, że nie wszystkie przychody uzyskiwane ze stosunku pracy stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Warto zapamiętać, że gdy osoba uprawniona do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego nie jest zobowiązana do opłacania składek, przychód przyjmuje się w takiej wysokości, w jakiej byłby ustalany, gdyby istniał obowiązek ich opłacenia.
Zobacz: Kto ma prawo do świadczenia przedemerytalnego?
Przychody wpływające na zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia przedemerytalnego
Osoba otrzymująca świadczenie albo zasiłek przedemerytalny musi powiadomić ZUS o przychodzie otrzymywanym z tytułu:
- wykonywania pracy w ramach stosunku pracy,
- wykonywania pracy nakładczej na podstawie umowy o pracę nakładczą,
- wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów,
- wykonywania umowy o świadczenie usług (innej niż umowa zlecenia lub agencyjna), do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tej umowy,
- wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu, umowy o dzieło, jeżeli została zawarta z pracodawcą, z którym równocześnie pozostaje się w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje się pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje się w stosunku pracy,
- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych oraz współpracy przy jej wykonywaniu,
- wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
- odpłatnego świadczenia pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- pobierania stypendium sportowego,
- służby pełnionej w tzw. służbach mundurowych m.in. w: Wojsku Polskim, Policji, Straży Pożarnej.
Przychodem są także kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego. W przychodach należy też uwzględnić przychody osiągane z tytułu działalności wykonywanej za granicą.
Progi przychodu
Przewidziane są dwa progi przychodu, których przekroczenie przez osobę dorabiającą do świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego powoduje zmniejszenie albo zawieszenie tego świadczenia. Są to:
- dopuszczalna kwota przychodu, która stanowi 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia co roku ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych, wynosząca obecnie 1 345,60 zł.
- graniczna kwota przychodu ustalana jako 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia co roku ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych, wynosząca obecnie 1 883,80 zł.
Kwoty te nie zmieniają się przez cały rok rozliczeniowy, co ułatwia chcącym dorobić dokonanie odpowiednich obliczeń. Nie muszą oni, jak emeryci i renciści co kwartał dokonywać przeliczeń, ile mogą zarobić, aby nie doprowadzić do zawieszenia lub zmniejszenia świadczeń.
Zawieszenie świadczenia przedemerytalnego
Świadczenie (zasiłek) przedemerytalny przysługuje w pełnej wysokości gdy kwota przychodu z działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym nie jest wyższa niż graniczna kwota przychodu (obecnie 1 883,80 zł) i jeżeli łączna kwota świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego i przychodu nie przekracza dopuszczalnej kwoty przychodu (1 345,60 zł).
Jasną sytuację mają osoby, których wysokość świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego (brutto) przekracza dopuszczaną kwotę przychodu (1 345,60 zł). Ich świadczenie podlega zawieszeniu bez względu na kwotę uzyskiwanego przychodu.
Również osoby na zasiłkach i świadczeniach przedemerytalnych, których kwota przychodu przekroczy tzw. graniczną kwotę przychodu, która obecnie wynosi 1 883,80 zł, będą miały zawieszone świadczenie.
Od kiedy następuje zawieszenie świadczenia
Zawieszenie świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego następuje od miesiąca, w którym została wydana decyzja albo od następnego miesiąca, jeżeli wcześniejsze wstrzymanie wypłaty nie było możliwe.
Wznowienie wypłaty świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego, które zostały zawieszone wskutek osiągania przychodu, następuje od miesiąca, w którym uprawniony zaprzestał osiągania przychodu lub osiąga go w niższej wysokości, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłosi wniosek.
Polecamy: Przestępstwa podatkowe. Nowe kary i procedury
Zmniejszenie świadczenia
W przypadku gdy kwota miesięcznego przychodu osiąganego przez osobę uprawnioną do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego jest niższa niż graniczna kwota przychodu, a łączna kwota świadczenia i przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu - świadczenie ulega zmniejszeniu
Zmniejszenie świadczenia następuje o kwotę tego przekroczenia pomniejszoną o obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne należne od ubezpieczonego, ustalone od kwoty przekroczenia. Składki należne od ubezpieczonego ustala się w zależności od tego, z jakiego tytułu podlega on ubezpieczeniom.
Niezależnie od wysokości ustalonej kwoty zmniejszenia, świadczenie przedemerytalne oraz zasiłek przedemerytalny nie mogą być niższe niż 378,89 zł.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmniejsza wysokość świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego, począwszy od miesiąca, w którym osiągany jest przychód, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym została wydana decyzja albo od miesiąca przypadającego po wydaniu decyzji, jeżeli wcześniejsze wstrzymanie wypłaty nie było możliwe. Wypłata świadczenia w tak ustalonej zmniejszonej wysokości będzie trwała do czasu nadesłania przez dorabiającego zaświadczenia o zaprzestaniu osiągania przychodu bądź osiąganiu przychodu w innej wysokości. Ostateczne rozliczenie nastąpi po zakończeniu roku.
Osobom, którym ZUS zawiesi świadczenie lub zasiłek przedemerytalny ze względu na wysokość osiąganych przychodów, ZUS zacznie znów wypłacać świadczenia gdy zaprzestaną wykonywania dodatkowej działalności zarobkowej albo gdy będą osiągały niższe przychody.
Rozliczenie roczne z ZUS
Osoby dorabiające do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego muszą pamiętać, że ostateczne rozliczenie przychodu następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego, obowiązującego od 1 marca do ostatniego dnia lutego następnego roku kalendarzowego.
Wynik rozliczenia zależy od tego, jak wysoki przychód uzyskała osoba uprawniona w całym rozliczanym roku i w jakiej wysokości było wypłacane świadczenie lub zasiłek przedemerytalny.
W wyniku rozliczenia rocznego ZUS ustala, czy świadczenie było wypłacane dorabiającemu we właściwej wysokości, czy na świadczeniobiorcy ciąży obowiązek zwrotu nienależnie pobranych kwot, czy też to ZUS musi zwrócić świadczeniobiorcy określoną kwotę.
O ostatecznym wyniku rozliczenia decydują roczne kwoty przychodu - dopuszczalna i graniczna.
Zatem niezależnie od obowiązku informowania ZUS na bieżąco o podjęciu działalności zarobkowej, dorabiający świadczeniobiorca musi po zakończeniu roku rozliczeniowego, do końca maja powiadomić ZUS o wysokości przychodu uzyskanego w roku rozliczeniowym.
Przy porównywaniu kwoty przychodu i kwoty świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego z dopuszczalną kwotą przychodu, kwoty te zawsze przyjmuje się w tzw. wysokości brutto.
Zobacz serwis: Emerytury