Czy zgodnie z polskim prawem można pochować zmarłego na własnej działce? Czy prawo przewiduje pochówek poza cmentarzem np. w ogrodzie osoby zmarłej? Co mówi Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych?
- Cmentarz jako miejsce pochówku
- Gdzie można pochować zmarłego?
- Czy można pochować zmarłego na własnej działce?
- Katakumby - czym są?
Cmentarz jako miejsce pochówku
Śmierć stanowi nieodłączny element ludzkiego życia. Aby uporządkować kwestie związane z tym, co dzieje się z ciałem zmarłego po śmierci, uregulowano je prawnie. W Polsce obowiązuje ustawa z 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Wyróżnia się dwa rodzaje cmentarzy – komunalny i wyznaniowy. Założenie cmentarza komunalnego należy do zadań własnych gminy, a wyznaniowego do właściwych władz kościelnych. Znajdują się one w miejscach przewidzianych dla nich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Co do zasady każda gmina posiada własny cmentarz komunalny, jednak w uzasadnionych przypadkach można założyć jeden taki cmentarz dla kilku gmin. Tereny odpowiednie na założenia cmentarza muszą zostać sprawdzone pod kątem sanitarnym. Przede wszystkim muszą spełniać wymogi dotyczące:
- szerokości pasów izolujących teren cmentarny od innych terenów, a w szczególności mieszkaniowych;
- odległości cmentarza od źródeł ujęcia wody;
- poziomu wód gruntowych.
Gdzie można pochować zmarłego?
W świetle art. 12 ustawy zwłoki mogą być pochowane na 5 sposobów:
- w grobach ziemnych (dół w ziemi, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę i zasypuje ziemią),
- w grobach murowanych (dół, w którym boki są murowane do poziomu gruntu, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę),
- w katakumbach (pomieszczenie z niszami w ścianie, przeznaczone do pochówku zwłok),
- przez zatopienie w morzu.
- w kolumbarium (budowla z niszami przeznaczonymi do składania urn z ludzkimi prochami).
Pochówku człowieka przez zatopienie w morzu (zgodnie ze zwyczajami morskimi) dokonuje się w przypadku zgonu na okrętach przebywających na pełnym morzu, jeśli taki okręt nie ma możliwości przybycia na ląd w ciągu 24 godzin. Warto zwrócić uwagę na to, że przybycie na ląd dotyczy portu objętego programem podróży. Gdy okręt dobije do portu w ciągu doby, przewozi zwłoki na ląd w celu pochówku.
Czy można pochować zmarłego na własnej działce?
Głównym tematem niniejszego artykułu jest możliwość pochowania zwłok ludzkich poza cmentarzem. Czy polskie prawo na to pozwala? Z odpowiedzią na postawione pytanie przychodzi art. 12 ust.3 ustawy o cmentarzach, zgodnie z którym wyłącznie groby ziemne, groby murowane i kolumbaria muszą znajdować się na cmentarzach. Z listy dopuszczalnych w Polsce miejsc pochówku pozostają więc jeszcze katakumby. Nie muszą ona znajdować się na cmentarzu.
Prawo nie dopuszcza pochówku człowieka na własnej działce w postaci grobu ziemnego, grobu murowanego (dół w ziemi) czy kolumbarium. Jedyną możliwością pochówku poza cmentarzem są katakumby.
Katakumby - czym są?
Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku i szczątków zawiera definicje wyżej wspomnianych form pochówku. Jeśli chodzi o jedyne dopuszczalne miejsce pochówku poza cmentarzem czyli katakumby, wskazano, że usytuowanie katakumb powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na otoczenie.
Co więcej, nisza w katakumbach powinna mieć określone wymiary - w poziomie co najmniej 2 m na 1 m i nie mniej niż 90 cm wysokości. Ściany oddzielające nisze od siebie powinny być grubości co najmniej 6 cm. Ponadto nisza musi posiadać system odprowadzania gazów i odcieków tak, aby nie miało to szkodliwego wpływu na otoczenie. Należy przy tym uniemożliwić dostęp do nisz insektom oraz gryzoniom. Kolejnym wymogiem jest natychmiastowe po złożeniu zwłok zamurowanie niszy.
Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dziennik Ustaw z 2024, poz. 576)
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków (Dziennik Ustaw z 2008 Nr 48, poz. 284)