Sposób korzystania z lokali spółdzielczych uregulowany został na gruncie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. 2001 nr 4 poz. 27). Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu stanowi ograniczone prawo rzeczowe. Nie jest prawem własności. Właścicielem budynku (i lokalu) pozostaje bowiem spółdzielnia. Na jego treść składają się dwa podstawowe uprawnienia, mianowicie: prawo do korzystania z lokalu oraz prawo do rozporządzania swoim prawem (w tym wynajęcia albo oddania do bezpłatnego korzystania zgodnie z przeznaczeniem lokalu).
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na Newsletter!
Warto podkreślić cechy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jakimi są: zbywalność, dziedziczność (przechodzi na spadkobierców) oraz podleganie egzekucji. Oznacza to, że, istnieje możliwość zbycia tego prawa, sprzedania, darowania, zapisania w testamencie, obciążenia hipoteką. Zazwyczaj istnieje możliwość wykupu lokalu, tj. przeniesienia prawa własności lokalu.
Prawo to powstawało na skutek ustanowienia przez spółdzielnię. Od 31 lipca 2007 roku nie ma już takiej możliwości.
Spółdzielnia mieszkaniowa
Spółdzielnia mieszkaniowa, czyli podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób – członków spółdzielni (minimalnie 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne). Spółdzielnia (obok działalności gospodarczej) może również prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną dla swoich członków.
Jak działa program Mieszkanie dla młodych? – poradnik krok po kroku
Lokal spółdzielczy a program MdM
Jako, że podstawowymi kryteriami kwalifikującymi nieruchomość do dofinansowania z ramach programu MdM są limity powierzchniowe i cenowe, wyłączone z niego zostały lokale należące do spółdzielni. Podmioty te nie są bowiem zobligowane do określenia ceny za mkw. mieszkania na etapie realizacji inwestycji. Spółdzielnie zazwyczaj budują taniej niż deweloperzy. Inwestycje realizują w dużej mierze za pieniądze członków spółdzielni. W momencie przystąpienia do niej znane są jedynie szacunkowe powierzchnie, ceny i koszty. Podmioty te rozliczają się dopiero po zakończeniu budowy. Zgodnie z art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. 2001 nr 4 poz. 27) cena mieszkania spółdzielczego określana jest dopiero po rozliczeniu kosztów budowy. W praktyce oznacza to, że ostateczna cena lokalu znana jest dopiero w ciągu 6 miesięcy od dnia oddania budynku do użytkowania. Natomiast warunkiem skorzystania z rządowej dopłaty jest zakup nieruchomości, której cena jest ściśle określona już na etapie realizacji inwestycji, na dzień złożenia wniosku o finansowe wsparcie. Taką określa umowa o ustanowienia lub przeniesienie własności mieszkania, umowa deweloperska oraz umowa przedwstępna – określającą zobowiązanie do zawarcia kolejnego kontraktu. Wskazane wyliczenie ma charakter zamknięty i nie zawiera umowy o budowę lokalu mieszkalnego. Taka właśnie wiąże ze spółdzielnią mieszkaniową.
Takie sformułowanie przepisów obu ustaw wyklucza de facto spółdzielnie mieszkaniowe z rządowego programu wsparcia przy zakupie mieszkania.
Nabycie mieszkania od spółdzielni i skorzystanie z programu MdM możliwe jest w obecnym stanie prawnym jedynie na zasadzie wyjątku, w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy spółdzielnia realizuje sprzedaż mieszkań na zasadach deweloperskich. Po drugie, gdy prawo własności na rzecz członka spółdzielni dotyczy inwestycji zakończonej i rozliczonej, czyli takiej, w której znana jest ostateczna cena mieszkania.
Program MdM w 2015 roku
Nowelizacja ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi przewiduje m.in. możliwość objęcia programem MdM spółdzielczych lokali mieszkaniowych. Zgodnie z zapowiedziami resortu infrastruktury nowe przepisy wejdą w życie w 2015 roku. Analogiczne rozwiązanie obowiązywało w ramach poprzedniego, rządowego programu wsparcia – Rodzina na Swoim.
Nowelizacja ma także doprecyzować definicje stosowane w ustawie, m.in. definicję legalną pojęcia „nowo wybudowanego mieszkania”. Po zmianach ma ona obejmować również te lokale, które powstały w wyniku przebudowy czy adaptacji. Dotychczas dofinansowanie możliwe były tylko w związku z nabyciem lokalu deweloperskiego z tzw. rynku pierwotnego.
Polecamy serwis: Nieruchomości
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (Dz.U. 2013 poz. 1304 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. 2001 nr 4 poz. 27 z późn. zm.).