Podatek od towarów i usług (VAT) dotyczy jedynie sytuacji, w której nastąpiło bezumowne korzystanie z nieruchomości gminnej przez osobę prawną. Każda sytuacja powinna być jednak analizowana indywidualnie. Takie stanowisko zostało zaprezentowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 2 czerwca 2016 r. (sygn. akt III SA/Gl 95/16).
Gmina wskazała, że jest właścicielem mienia komunalnego, w tym nieruchomości, którymi gospodaruje. Część z nich wydzierżawia, zawierając stosowne umowy na czas określony. Ujawniane są jednak przypadki zajęcia nieruchomości bez tytułu prawnego, wówczas gmina nalicza jednorazowe wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu. W związku z naliczaniem wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w okresie nieobjętym umową możliwe są różne sytuacje, w których wcześniej mogła być zawarta umowa dzierżawy, a po jej wygaśnięciu nieruchomość nadal jest wykorzystywana bezumownie, bądź takiej umowy w ogóle nie było. Korzystającym z nieruchomości mogą być różne podmioty i osoby, np. właściciel sąsiedniej nieruchomości użytkuje grunt pod poszerzenie siedliska, drogi dojazdowej, ogródek warzywny lub zieleń, bądź zakład energetyczny korzysta ze stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność gminy, albo też podmioty trzecie korzystają z gruntu gminy w celu budowy infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp.
Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność gminy. Należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości mają charakter odszkodowania, które jest naliczane za okresy, w których strony nie wiązała żadna umowa cywilnoprawna. W związku z tym zadano pytanie, czy w opisanych sytuacjach do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia należy doliczyć VAT, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie niepodlegające opodatkowaniu. Zdaniem gminy, we wszystkich opisanych przypadkach naliczone jednorazowe wynagrodzenie za okres bezumownego korzystania z nieruchomości gminy nie powinno zostać opodatkowane VAT, bowiem wynagrodzenie to nie zostało naliczone w wyniku wykonania usługi, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Czynność opodatkowana powstaje wyłącznie w związku z zaistnieniem między stronami stosunku prawnego.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Sektor publiczny cały artykuł: Czy bezumowne korzystanie z nieruchomości gminy jest opodatkowane
W artykule omówiono również interpretację Ministra Finansów dotycząca bezumownego korzystania z nieruchomości.