W jakich sytuacjach sąd musi, a kiedy może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary?
Sąd obligatoryjnie stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia. Jest to instytucja tak zwanego małego świadka koronnego. Korzystają z niej skruszeni przestępcy, którzy chcą zmniejszyć sobie wymiar kary, przekazując organom ścigania istotne informacje na temat popełnienia przestępstwa. Okoliczności istotne to takie, które umożliwiają postawienie zarzutów konkretnym osobom i mogą się przyczynić do pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej.
Sąd fakultatywnie stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie. Może również wymierzyć karę poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia lub zastosować karę łagodniejszego rodzaju w stosunku do młodocianego, jeżeli kieruje się zasadą, aby sprawcę wychować.
Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:
1) jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody,
2) ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie,
3) jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.
Sąd, na wniosek prokuratora ma możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet zawieszenia jej wykonania w stosunku do sprawcy, który ujawnił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.
Zobacz także: Indywidualizacja wymiaru kary (art. 55)
Jak sąd nadzwyczajnie łagodzi karę?
- Jeżeli czyn stanowi zbrodnię zagrożoną co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 8 lat,
- Jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,
Przykład: Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Sąd wymierzy karę w granicach:
-
dolna- 8 lat/3 = 2 lata i 8 miesięcy
-
górna- 7 lat i 11 miesięcy
3. Jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,
Art. 280. § 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Sąd wymierzy karę w granicach:
- dolna- 1 miesiąc pozbawienia wolności
- górna - 1 rok i 11 miesięcy pozbawienia wolności
- lub karę ograniczenia wolności
- lub karę grzywny
- Jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.
Przykład: Art. 174. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Sąd wymierzy grzywnę lub karę ograniczenia wolności.
- Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami: grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego.
Zobacz serwis: Sprawy karne