REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy popełniam przestępstwo?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marek Krzysztofiuk
Popełniamy przestępstwo dopuszczając się czynuzabronionego.
Popełniamy przestępstwo dopuszczając się czynuzabronionego.

REKLAMA

REKLAMA

W potocznym rozumieniu przestępstwo popełniamy wówczas, gdy dopuścimy się czynu, który został pod groźbą kary zabroniony w kodeksie karnym, bądź innych ustawach zawierających przepisy karne.

Czyn zabroniony, który może być przestępstwem musi być określony w ustawie. Zgodnie bowiem z łacińską paremią nullum crimen sine lege – nic nie może być przestępstwem, jeśli nie zostało ujęte w odpowiednich przepisach.

REKLAMA

Każdy z nas może nabyć Kodeks karny, bądź teksty innych ustaw zabraniających pewnych zachowań i zapoznać się z tym co jest dozwolone, a co ścigane sankcjami karnymi. Ustawa w której zawarte zostały typy czynów zabronionych musi obowiązywać w momencie, gdy dopuszczamy się czynu odpowiadającego opisowi w niej zawartemu.

W tym właśnie wyraża się m.in. popularna zasada prawna lex retro non agit czyli prawo nie działa wstecz. Nie możemy bowiem odpowiadać za coś co w momencie popełnienia przez nas jakiegoś czynu nie było zabronione. Ustawa, która powstała po popełnieniu przez nas danego czynu, nie może nas objąć.

Mamy więc dwie, jak się wydaje najbardziej w powszechnym rozumieniu identyfikowane cechy przestępstwa, a więc:

  • dopuszczenie się zabronionego pod groźbą kary zachowania
  • popełniony czyn musi być zakazany przez ustawę obowiązującą w momencie jego dokonania.

Pojęcie winy :

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Okazuje się jednak, że aby stać się sprawcą przestępstwa niezbędne są jeszcze inne elementy. Nie wystarczy więc po prostu zabrać stojący pod blokiem samochód sąsiada, aby stać się sprawcą przestępstwa.

Sprawcą takim możemy stać się dopiero wówczas gdy można zarzucić nam, że ponosimy winę za zaistniałe zdarzenie.

Możemy przy tym działać umyślnie i nieumyślnie, a więc ponosić winę umyślną, bądź nieumyślną.

Zobacz: Dowody

Wina umyślna

Niektóre z przestępstw mogą być bowiem popełnione wyłącznie umyślnie, a więc:

  • z pełną świadomością, że robimy coś co jest sprzeczne z prawem i chcemy to zrobić ( np. chcemy zabić człowieka i strzelamy do niego),
  • lub gdy mamy świadomość, że nasze działanie może spowodować skutek, który będzie przestępstwem i celowo nie podejmujemy żadnych działań aby temu skutkowi zapobiec, godząc sie na jego nastąpienie

REKLAMA

Gdy nie mamy chęci zabicia człowieka a jedynie np. postraszenia go, jednak zadajemy mu ciosy nożem, przy czym ciosy te trafiają w okolice ważnych dla życia organów i wówczas wiedząc, że takie zachowanie może spowodować śmierć człowieka i licząc się z takim skutkiem podejmujemy opisane działanie).

Druga z opisanych wyżej form winy umyślnej w odróżnieniu od pierwszej zwanej zamiarem bezpośrednim nazywana jest zamiarem ewentualnym. Termin ten, przyjęty w teorii prawa karnego upowszechnił się również w praktyce, w związku z tym często w wyrokach sądów dla określenia formy winy umyślnej z jaką działał sprawca przyjmuje się sformułowania..... “działając z zamiarem bezpośrednim”, bądź...”działając z zamiarem ewentualnym “.

Wina nieumyślna

Poza winą umyślną przestępstwo możemy popełnić również nieumyślnie, a więc wówczas gdy w ogóle nie mieliśmy chęci popełnienia przestępstwa, a jedynie naruszyliśmy pewne obowiązujące reguły ostrożności- o ile zastosowanie tych reguł mogło zapobiec zaistniałej sytuacji.

REKLAMA

Przykładem najbardziej chyba popularnego przestępstwa nieumyślnego jest wypadek drogowy, którego skutkiem może być np. uszczerbek na zdrowiu bądź śmierć człowieka. Ciężko sobie wyobrazić sytuację, w której kierowca powodując wypadek np. poprzez zderzenie się z innym pojazdem, działa celowo tzn. świadomie doprowadza do zderzenia narażając przy tym również siebie na możliwość utraty życia.(choć rzecz jasna i takie przypadki się zdarzały – wtedy mam do czynienia z zamiarem bezpośrednim).

Przestępstwo to może być popełnione jeśli sprawcy można zarzucić naruszenie pewnych reguł, które w tym wypadku są spisane w prawie o ruchu drogowym ale nie tylko. Regułą taką może być np. tzw. zasada ograniczonego zaufania wobec innych uczestników ruchu.

Zobacz: Śledztwo i dochodzenie

Zbliżając się pojazdem w okolice szkoły i mijając przy tym znak informujący, że w pobliżu znajduje się szkoła, kierowca ma obowiązek wzmóc czujność i ewentualnie ograniczyć prędkość, choć taki nakaz nie został formalnie ustanowiony. Gdy tego nie zrobi i spowoduje wypadek, aby uniknąć odpowiedzialności karnej będzie musiał dowieść, że zachował wszystkie zasady ostrożności, które w danej sytuacji są przyjęte i mimo tego doszło do zdarzenia.

Podkreślić należy, że zasady ostrożności w większości nie są nigdzie spisane, a w toku postępowania ustala się je na potrzeby konkretnej sytuacji. Wydaje się jednak, że dla dorosłego człowieka nie mającego zaburzeń w ocenie rzeczywistości, większość z obowiązujących zasad ostrożności jest znana. Dlatego nie ma potrzeby zapisywania, że np. wyrzucenie cegły przez okno na chodnik może spowodować uszkodzenie ciała przechodniów.

Wyłączenie winy

W pewnych sytuacjach pomimo, że popełniliśmy czyn zabroniony i mogłoby się wydawać, że dane zdarzenie zaistniało z naszej winy nie można winy tej nam przypisać. Czasami bowiem pewne zachowania, które podjęliśmy nie były do końca zależne od naszej woli i w związku z czym nie można zarzucić nam winy za zarzucane zdarzenie. Odpowiedzialność karną można bowiem ponosić wyłącznie wskutek świadomego działania. Uzasadnione jest bowiem karanie tylko sprawców, którzy osiągnęli taki stopień dojrzałości psychicznej, że są w stanie rozpoznać znaczenie popełnionego przez siebie czynu oraz kierować swoim postępowaniem

Przyjmuje się, że okolicznościami wyłączającymi winę są :

1. Nieletniość – nieletni może ponosić odpowiedzialność karną od 17 roku życia (w pewnych przypadkach od ukończenia 15 roku życia).

2. Niepoczytalność i poczytalność ograniczona. Niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznawania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem, która zachodzi w chwili czynu i spowodowana jest upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych.

3. Błąd, który jest zniekształceniem rzeczywistości, odwróceniem umyślności, wyłącza winę szczególnie umyślną.

4. Nieświadomość bezprawności czynu (błąd co do prawa) to nieznajomość przepisów prawa. Nieświadomość bezprawności czynu nie wyłącza odpowiedzialności jeżeli sprawca mógł błędu uniknąć, ale ustawa w konkretnych wypadkach pozwala na nadzwyczajne złagodzenie kary.

Zobacz: Oskarżony - podejrzany

Mamy więc już trzy elementy, które musimy wypełnić aby popełnić przestępstwo, mianowicie :

1. Musimy popełnić czyn zabroniony przez ustawę

2. Ustawa ta musi obowiązywać w czasie popełnienia przez nas czynu

3. Musimy ponosić winę za popełnienie danego czynu

Okazuje się jednak, że wypełnienie wyżej opisanych trzech punktów nie jest jeszcze wystarczające do popełnienia przestępstwa. Niezbędne jest bowiem stwierdzenie, że popełniony przez nas czyn jest w świetle okoliczności danej sprawy bezprawny. Czasami bowiem może mieć miejsce taka sytuacja, że świadomie popełniamy jakiś czyn, który jest zabroniony przez ustawę karną jednak nie popełniamy przestępstwa gdyż w świetle zaistniałych okoliczności czyn nasz nie jest bezprawny.

Tak więc sam fakt, że dany czyn jest opisany i zabroniony w ustawie karnej nie świadczy jeszcze o tym, że w konkretnej sytuacji jest on bezprawny. Okolicznościami wyłączającymi bezprawność (przestępczość) czynu( nazywanych kontratypami) są więc takie okoliczności, przy których czyn wypełniający cechy przestępstwa nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem. Działania takie mogą bowiem z mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki, być uznane za zgodne z prawem. Do kontratypów zaliczamy m.in. stan wyższej konieczności oraz obronę konieczną

Aby czyn nasz był przestępstwem również jego szkodliwość społeczna musi być większa niż znikoma. Czyn, którego społeczna szkodliwość jest znikoma nie stanowi przestępstwa nawet wtedy, gdy zachowanie sprawcy wyczerpuje znamiona określone w obowiązującej ustawie karnej. Społeczna szkodliwość czynu najogólniej mówiąc oznacza, iż zachowanie sprawcy przynosi stratę, uszczerbek danej społeczności.

Aby nasze zachowanie mogło być przestępstwem musi zawierać 5 elementów:

1. Musimy popełnić czyn zabroniony przez ustawę

2. Ustawa ta musi obowiązywać w czasie popełnienia przez nas czynu

3. Musimy ponosić winę za popełnienie danego czynu

4. Nie mogą zachodzić żadne okoliczności wyłączające bezprawność czynu

5. Nasz czyn musi być społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy

Zobacz serwis: Prawo karne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
5 tys. zł grzywny, konfiskata sprzętu, a nawet areszt – to czeka na kierowców korzystających z kamer samochodowych w długi weekend Bożego Ciała. Nowe przepisy są bezlitosne, bo nie uratuje nawet „nieumyślność”

W związku z długim weekendem, spowodowanym przypadającym na czwartek 19 czerwca 2025 r. ustawowym dniem wolnym od pracy (Bożym Ciałem) – oczywiście o ile ktoś „zafunduje” sobie również wolny piątek – wiele osób wsiądzie dziś „za kółko” i przed odpaleniem silnika uruchomi kamerę samochodową. Motywy rejestrowania jazdy są różne – ale większość kierowców robi to po prostu dla bezpieczeństwa (zarejestrowany obraz pełni funkcję dowodową w przypadku kolizji lub wypadku oraz może okazać się pomocy w namierzaniu „piratów drogowych”), niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że takim – z pozoru nikomu nieszkodzącym działaniem – może nabawić się nie lada problemów.

Nauczanie języka ukraińskiego w polskich szkołach jako drugiego obcego języka? MEN prostuje i wyjaśnia

W ostatnim czasie w mediach społecznościowych pojawiły się doniesienia, że ministra edukacji narodowej Barbara Nowacka zadeklarowała wsparcie dla inicjatywy wprowadzenia języka ukraińskiego jako drugiego języka obcego w polskich szkołach. W odpowiedzi na pytania naszej redakcji Ministerstwo Edukacji Narodowej zaprzeczyło i udzieliło obszernych wyjaśnień odnośnie obecnego statusu prawnego nauczania języka ukraińskiego w szkołach w Polsce.

Pracownik ZUS może odwiedzić Cię bez zapowiedzi w domu tylko w jednym przypadku. Uwaga na oszustów!

Coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których oszuści próbują podszywać się pod pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, którzy przychodzą ze sprawą urzędową do ubezpieczonego. W trosce o bezpieczeństwo klientów ZUS przypomina, że wizyty urzędników tej instytucji w domach są możliwe wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. A bez wcześniejszej zapowiedzi tylko w jednym przypadku.

Kiedy dziecko może jeździć po ścieżce rowerowej?

Nie każde dziecko może legalnie poruszać się po ścieżce rowerowej. Przepisy określają minimalny wiek i wymagane dokumenty. Sprawdź, kiedy Twoje dziecko może samodzielnie jeździć rowerem po drogach publicznych.

REKLAMA

Umowa o dożywocie z sąsiadem? Sprawdź, co stanie się po jego śmierci

W Polsce aż 99% umów o dożywocie zawieranych jest między osobami prywatnymi. Co jednak dzieje się, gdy taki prywatny świadczeniodawca umrze? Czy senior zostaje bez wsparcia? Czy dzieci, gmina lub Skarb Państwa przejmują zobowiązania? Sprawdzamy, co dokładnie dzieje się z mieszkaniem, rentą i opieką nad seniorem.

4000 zł na dziecko, jednorazowo. Dla kogo i kiedy?

Wiele osób nie ma świadomości, że oprócz tak powszechnych świadczeń jak 800 plus, 300 plus czy wiele innych dodatków, zasiłków i rzeczowych form pomocy na rzecz dzieci - można uzyskać jeszcze jednorazowo na rzecz dziecka 4000 zł. Co istotne świadczenie jest przyznawane bez kryterium dochodowego, ale nie każdy posiadający dziecko spełnia kryteria, aby otrzymać to wsparcie finansowe. Zatem kiedy i dla kogo 4000 zł na dziecko, jednorazowo?

Działki letniskowe ceny w 2025 roku. Wystarczy 200 tys. zł na atrakcyjną lokalizację i domek? Aktualne oferty i opcje finansowania

Na rynku działek letniskowych trwa gorący sezon – rośnie liczba transakcji, ale i oczekiwania kupujących. Czy za 200 tys. zł można kupić działkę w atrakcyjnej lokalizacji, najlepiej z domkiem i czy bank pomoże sfinansować taki zakup kredytem? Eksperci Metrohouse i Credipass odpowiadają, na co realnie można liczyć.

Nowe procedury "Niebieskie Karty", system eNK@ – rząd pracuje nad nowelizacją przepisów

W wykazie prac legislacyjnych rządu pojawił się projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Nowelizacja ma zredukować biurokrację i ułatwić skuteczne wsparcie osobom doświadczającym przemocy domowej. Wśród najważniejszych zmian – uproszczenie dokumentacji, rozszerzenie kompetencji służb oraz utworzenie centralnego rejestru eNK@.

REKLAMA

Trzecia Droga – rozpad. Kulisy rozstania PSL i Polski 2050 – co poszło nie tak?

Trzecia Droga właśnie się rozpadła – Kosiniak-Kamysz ogłasza koniec sojuszu z Hołownią, choć miało wyglądać inaczej. „To był projekt wyborczy, finał już za nami” – zdradził. Co wydarzyło się za kulisami? Czy PSL ruszy do wyborów samodzielnie, a Hołownia pójdzie własną drogą?

Skąd wziąć dodatkowe środki na nieprzewidziane wydatki?

Nieprzewidziane wydatki potrafią zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie. Awarie domowe, pilna potrzeba naprawy samochodu, dodatkowe opłaty za leczenie czy nieplanowane wydarzenia rodzinne to sytuacje, które mogą znacząco obciążyć budżet. W takich chwilach kluczowe staje się znalezienie szybkiego i bezpiecznego źródła finansowania.

REKLAMA