Kiedy popełniam przestępstwo?

Czyn zabroniony, który może być przestępstwem musi być określony w ustawie. Zgodnie bowiem z łacińską paremią nullum crimen sine lege – nic nie może być przestępstwem, jeśli nie zostało ujęte w odpowiednich przepisach.

Każdy z nas może nabyć Kodeks karny, bądź teksty innych ustaw zabraniających pewnych zachowań i zapoznać się z tym co jest dozwolone, a co ścigane sankcjami karnymi. Ustawa w której zawarte zostały typy czynów zabronionych musi obowiązywać w momencie, gdy dopuszczamy się czynu odpowiadającego opisowi w niej zawartemu.

W tym właśnie wyraża się m.in. popularna zasada prawna lex retro non agit czyli prawo nie działa wstecz. Nie możemy bowiem odpowiadać za coś co w momencie popełnienia przez nas jakiegoś czynu nie było zabronione. Ustawa, która powstała po popełnieniu przez nas danego czynu, nie może nas objąć.

Mamy więc dwie, jak się wydaje najbardziej w powszechnym rozumieniu identyfikowane cechy przestępstwa, a więc:

• dopuszczenie się zabronionego pod groźbą kary zachowania
• popełniony czyn musi być zakazany przez ustawę obowiązującą w momencie jego dokonania.

Pojęcie winy :

Okazuje się jednak, że aby stać się sprawcą przestępstwa niezbędne są jeszcze inne elementy. Nie wystarczy więc po prostu zabrać stojący pod blokiem samochód sąsiada, aby stać się sprawcą przestępstwa.

Sprawcą takim możemy stać się dopiero wówczas gdy można zarzucić nam, że ponosimy winę za zaistniałe zdarzenie.

Możemy przy tym działać umyślnie i nieumyślnie, a więc ponosić winę umyślną, bądź nieumyślną.

Zobacz: Dowody

Wina umyślna

Niektóre z przestępstw mogą być bowiem popełnione wyłącznie umyślnie, a więc:

• z pełną świadomością, że robimy coś co jest sprzeczne z prawem i chcemy to zrobić ( np. chcemy zabić człowieka i strzelamy do niego),
• lub gdy mamy świadomość, że nasze działanie może spowodować skutek, który będzie przestępstwem i celowo nie podejmujemy żadnych działań aby temu skutkowi zapobiec, godząc sie na jego nastąpienie

Gdy nie mamy chęci zabicia człowieka a jedynie np. postraszenia go, jednak zadajemy mu ciosy nożem, przy czym ciosy te trafiają w okolice ważnych dla życia organów i wówczas wiedząc, że takie zachowanie może spowodować śmierć człowieka i licząc się z takim skutkiem podejmujemy opisane działanie).

Druga z opisanych wyżej form winy umyślnej w odróżnieniu od pierwszej zwanej zamiarem bezpośrednim nazywana jest zamiarem ewentualnym. Termin ten, przyjęty w teorii prawa karnego upowszechnił się również w praktyce, w związku z tym często w wyrokach sądów dla określenia formy winy umyślnej z jaką działał sprawca przyjmuje się sformułowania..... “działając z zamiarem bezpośrednim”, bądź...”działając z zamiarem ewentualnym “.