Dowody nieważności małżeństwa
W potocznym rozumieniu słowo dowód to „(…)okoliczność lub rzecz, która przemawia za czymś lub uzasadnia coś”[1]. Pojęcie to może być rozumiane jako rzecz lub okoliczność, która coś uzasadnia.
Natomiast w języku prawniczym jest to termin wieloznaczny i może oznaczać: „środek dowodowy służący do wykazania prawdziwości jakiejś okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy”[2]; jak również „dowodzenie, czyli czynność polegającą na przedstawieniu sędziemu argumentów zdolnych do przekonania go o prawdziwości badanych okoliczności spornych lub wątpliwych”[3]; może oznaczać także „cały materiał dowodowy zebrany przez sędziego w czasie procesu, stanowiący podstawę wyrokowania”[4] oraz „wynik dowodzenia, czyli moralne przekonanie sędziego o prawdziwości twierdzeń strony procesowej, wynikające z przesłanek prawnych i faktycznych oraz przedstawionych argumentów i wnioskowań sędziego”[5].
Zobacz: Alkoholizm jako przyczyna nieważności małżeństwa
W obecnie obowiązujący Kodeksie Prawa Kanonicznego na podstawie którego prowadzone są procesy o nieważność małżeństwa, wyliczone są następujące środki dowodowe: oświadczenia stron, dokumenty, zeznania świadków, opinia biegłych, wizja lokalna i oględziny sądowe a także domniemania.
Ogólna zasada zawarta w kanonie 1527 § 1, stanowi, iż można przytaczać każdy dowód, który „(…) jest pożyteczny do naświetlenia sprawy i sam w sobie jest godziwy”[6]. Oznacza to, że mogą być dopuszczone inne środki dowodowe, nie tylko te, które wylicza CIC 1983. Oznacza to, że lista dopuszczalnych środków dowodowych nie ma charakteru zamkniętego.
W terori prawa kanonicznego znajdziemy także podział na środki dowodowe sądowe i pozasądowe. Przy czym sądowe to takie, które przyjmowane są w sądzie kościelnym, zgodnie z procedurą kanoniczną. W przypadku, gdy braknie któregoś z tych elementów, mamy do czynienia ze środkami pozasądowymi.
Zobacz: Unieważnienie ślubu konkordatowego - jak i kiedy?
Kolejny podział dowodów to podział na dowody pełne i niepełne. Pełne są to te środki dowodowe, które są oczywiste i wystarczają do ustalenia prawdziwości faktu, zaś niepełne to te, na podstawie których sędzia nie ma pełnej pewności moralnej, a jedynie prawdopodobieństwo.
Jeszcze inny podział wskazuje na środki bezpośrednie i pośrednie. Bezpośrednie są to wszystkie te, które dotyczą bezpośrednio faktu spornego, natomiast pośrednie wprost wskazują prawdziwość innego faktu, z którego jednak z logiczną koniecznością wynika fakt mający być udowodniony.
Obowiązek udowodnienia faktu ciąży na stronie, która z niego wywodzi skutki prawne. Strona nie może więc dostarczyć sędziemu jedynie faktów, ale musi także przekonać go o ich prawdziwości.
Dowodzenia nie wymagają: fakty, których domniemywa ustawa oraz te, które zostały udowodnione przez drugą stronę, o ile powtórzenie dowodu nie jest wymagane przepisem ustawy, bądź decyzją sędziego. Udowodnienia nie wymagają także fakty powszechnie znane. Za powszechnie znane, czyli notoryjne uważa się takie fakty, które znane są szerokiemu kręgowi osób i są na tyle łatwe do sprawdzenia, że ich udowadnianie byłoby jedynie stratą czasu.
Prawo kanoniczne dopuszcza cały szereg środków za pomocą których można udowadniać argumenty przytoczone za nieważnością małżeństwa.
Zobacz: Jak wnieść powództwo o unieważnienie małżeństwa
[1] T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II. T.IV, Olsztyn 1990, s. 243.
[2] G. Erlebach, A. Dzięga, J. Krukowski, R. Sztychmiler, Komentarz do Kodeksu Prawa kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy, Poznań 2007, s. 172 także: T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II. T.IV, Olsztyn 1990, s. 243.
[3] G. Erlebach, A. Dzięga, J. Krukowski, R. Sztychmiler, Komentarz do Kodeksu Prawa kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy, Poznań 2007, s. 172 także: T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II. T.IV, Olsztyn 1990, s. 243.
[4] G. Erlebach, A. Dzięga, J. Krukowski, R. Sztychmiler, Komentarz do Kodeksu Prawa kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy, Poznań 2007, s. 172 także: T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II. T.IV, Olsztyn 1990, s. 243.
[5] G. Erlebach, A. Dzięga, J. Krukowski, R. Sztychmiler, Komentarz do Kodeksu Prawa kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy, Poznań 2007, s. 172 także: T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II. T.IV, Olsztyn 1990, s. 243.