Już wiadomo, że nie udało się w 2024 r. wdrożyć wszystkich korzystnych zmian w prawie dla emerytów, rencistów, rodzin osób zmarłych i pracowników. Najbardziej skomplikowany kalendarz wdrożenia przewidziany jest dla renty wdowiej. Odległa jest też nowelizacja kodeksu pracy dająca możliwość traktowania jako pracowniczych okresów pracy na umowach cywilnoprawnych i działalności gospodarczej. Ma to wpływ na staż pracy (a więc wymiar urlopu, odprawy i nagrody jubileuszowe).
Przesunięcie nr 1. Staż pracy, odprawy, okres wypowiedzenia, renty, emerytury - możliwość zwiększenia od 1 stycznia 2026 r.
Do stażu pracy, który ma wpływ na wymiar urlopu pracownika (szybciej masz 26 dni rocznego urlopu) dziś nie zaliczamy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia) ani okres prowadzenia przez osobę fizyczną firmy (pozarolnicza działalność gospodarcza CEiDG). Zmieni się to od 1 stycznia 2026 r. Nie chodzi tylko o urlopy (szybsze nabycie prawa do 26 dni), ale i dostęp do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego.
Nowelizacja Kodeksu pracy od 1 stycznia 2026 r. to nie tylko szybsze dojście do urlopu 26 dni, ale także długość okresu wypowiedzenia oraz wysokość odprawy w przypadku rozwiązania umowy o pracę. A także dodatkowe świadczenia wynikające z przepisów zakładowych (dodatki stażowe i nagrody jubileuszowe).
Do okresu zatrudnienia, który ma wpływ na określone uprawnienia pracownicze (w tym m.in. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego), mają być od 1 stycznia 2026 r. zaliczane:
- okres prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe, chyba, że w danym okresie – na podstawie odrębnych przepisów – osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Przy czym, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, uważa się nie tylko osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, ale np.:
- twórcę i artystę, radcę prawnego lub adwokata, wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
- osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe;
- okres wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z ustawą kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (w tym m.in.umowy uaktywniające dla niań sprawujących opiekę nad dziećmi na podstawie umów o świadczenie usług) oraz okres pozostawania osobą współpracującą z ww. osobą, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chyba, że w danym okresie – na podstawie odrębnych przepisów – osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu;
- okres wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej;
- udokumentowany, przebyty za granicą okres innej, niż zatrudnienie, działalności zarobkowej;
- okres odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego, okres odbywania służby zastępczej,
- okres pobierania przez bezrobotnego zasiłku i stypendium,
- okres udokumentowanego zatrudnienia przebytego za granicą u pracodawcy zagranicznego oraz
- okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie rolnym.
Przesunięcie nr 2. Renta wdowia - wypłaty od 1 lipca 2025 r. w zaniżonej wysokości do końca 2026 r.
To najbardziej skomplikowane przesunięcie w czasie wdrożenia świadczenia. Zamiast wypłat od 1 stycznia 2025 r. w kwocie wynoszącej 50% renty rodzinnej zmarłego współmałżonka mamy następujące zasady:
1) Pierwsze wypłaty renty wdowiej od 1 lipca 2025 r.
2) OKRES PRZEJŚCIOWY - od 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2026 r. wypłata 15% renty rodzinnej (1,5 roku)
3) OKRES ZASADNICZY - od 1 stycznia 2027 r. 25% stawki bazowej.
Wypłaty miesięczne:
1) według wskaźnika 15% od np. renty rodzinnej 2500 zł = 375 zł
2) według wskaźnika 25% od np. renty rodzinnej 2500 zł = 625 zł
Przykład obliczenia dodatku do renty wdowiej dla renty rodzinnej po zmarłym w kwocie 2500 zł
1. okres 1 lipca 2025 r. - 31 grudnia 2026 r.
18 miesięcy x 15% od 2500 zł (renta rodzinna) = 375 zł x 18 = 6750 zł
2) okres 1 stycznia 2027 r. - 31 grudnia 2027 r.
12 miesięcy x 25% od 2500 zł (renta rodzinna) = 7500 zł
3) 2028 r. - weryfikacja parametru 25% (pozostawienie bez zmian albo podwyżka)
Ustawa o rencie wdowiej w PDF
Przesunięcie nr 3. Zasiłek pogrzebowy w 2025 r. - 2025 r., ale nie wiadomo jaka kwota i co z waloryzacją
W przypadku zasiłku pogrzebowego sprawa jest także skomplikowana, ale inaczej niż w przypadku renty wdowiej. Mamy nie tylko odroczenie podwyżki tego świadczenia na 2025 r., ale i spór między dwoma ministerstwami:
1. Ministerstwo Rodziny proponuje zasiłek pogrzebowy w kwocie około 7000 zł. Ale co ważne waloryzację tego zasiłku (w oparciu o wskaźnik inflacji GUS). Co więcej MRPiPS proponuje zasiłek celowy w kwocie do 2000 zł np. na nietypowe koszty pogrzebu (pokrycie kosztów pogrzebu dla osoby samotnej przez życzliwe osoby, koszty transportu zwłok z innych krajów). Wypłacać go miałyby gminy,
2. Ministerstwo Finansów: rekomenduje podwyżkę zasiłku pogrzebowego do kwoty 6450 zł bez mechanizmu waloryzacji. Dlaczego tak? Uzasadnieniem jest deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. I 0 zł a nie 2000 zł zasiłku celowego z pomocy społecznej z tytułu zdarzenia, jakim jest pogrzeb. Czyli MF jest przeciwne temu zasiłkowi (są przeciw niemu także gminy, które obawiają się, że będą wypłacały zasiłek, ale nie otrzymają na to środków z budżetu centralnego.
Z ostatniej chwili: Jest możliwe, że ww. zasady zostaną zmienione. Został wycofany projekt nowelizacji. Czekamy na nowy
Przesunięcie nr 4. Dodatek do renty socjalnej 2520 zł - przesunięcie wypłat na maj 2025 r. z wyrównaniem
Miał być wypłacany 1 stycznia 2025 r., a będzie (o ile Sejm przyjmie poprawki posłów KO) w maju 2025 r. jako jednorazowe wyrównanie w kwocie 12 600 zł. Wtedy renciści otrzymają jeden duży przelew z wyrównaniem (ale bez odsetek). Powodem 5-miesięcznego przesunięcia jest nieprzygotowanie systemu ZUS do wypłaty nowego świadczenia.
Wykaz wszystkich poprawek do nowelizacji ustawy o rencie socjalnej: