Wielu pracowników, zwłaszcza tych wykonujących zawody wymagające znacznego wysiłku fizycznego lub psychicznego, rozważa możliwość wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej. Choć takie rozwiązanie nie jest dostępne dla wszystkich, określone grupy zawodowe mogą skorzystać z tzw. emerytury pomostowej. Aby móc ubiegać się o to świadczenie, trzeba jednak spełnić szereg warunków. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat emerytury pomostowej.
- Kto ma prawo do emerytury pomostowej?
- Jakie rodzaje pracy kwalifikują się do "szczególnych warunków" lub są w "szczególnym charakterze"?
- Jak oblicza się wysokość emerytury pomostowej?
- Jak wnioskować o emeryturę pomostową?
Kto ma prawo do emerytury pomostowej?
Emerytura pomostowa przysługuje pracownikom, którzy spełniają wszystkie następujące kryteria:
- Wiek – urodzeni po 31 grudnia 1948 r., w wieku minimum 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.
- Staż pracy – udokumentowane co najmniej 15 lat pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o emeryturach pomostowych. Należy jednak pamiętać, że do stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie są wliczane okresy, w których pracownik nie wykonywał obowiązków zawodowych, mimo otrzymywania wynagrodzenia, np. z powodu urlopu wychowawczego czy odbywania służby wojskowej.
- Łączny staż ubezpieczeniowy – minimum 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn.
- Czas pracy w szczególnych warunkach – praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze była wykonywana po 31 grudnia 2008 roku.
Jeśli praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze była wykonywana przed 1 stycznia 1999 roku, nie ma konieczności przedstawienia dokumentacji pracy.
Jakie rodzaje pracy kwalifikują się do "szczególnych warunków" lub są w "szczególnym charakterze"?
Praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określona jest kompleksowo w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. dotyczącej wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Do prac w szczególnych warunkach zalicza się m.in. prace wykonywane pod ziemią, na wodzie i pod wodą, w powietrzu w warunkach ekstremalnych temperatur, a także bardzo ciężkie prace fizyczne, które wiążą się z wysokim ryzykiem dla zdrowia pracownika.
Natomiast prace o szczególnym charakterze to te, które wymagają wyjątkowej sprawności psychofizycznej lub odpowiedzialności, gdzie osłabienie zdrowia wraz z wiekiem mogłoby stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego. Przykładem mogą być osoby będące członkami zespołów ratownictwa medycznego, kierowcy pojazdów uprzywilejowanych czy maszyniści pojazdów trakcyjnych.
Jak oblicza się wysokość emerytury pomostowej?
Wysokość emerytury pomostowej jest równa minimalnej emeryturze krajowej, obecnie minimalna emerytura wynosi 1780,96 zł brutto. Kwota ta podlega corocznej waloryzacji.
Środki na jej wypłatę pochodzą z Funduszu Emerytur Pomostowych, na który składki opłacają pracodawcy zatrudniający pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Jak wnioskować o emeryturę pomostową?
Pracownik może przejść na emeryturę pomostową w momencie, dopiero wtedy, kiedy spełni wszystkie wymagane warunki, w tym osiągnie odpowiedni wiek i wykaże wymagany staż pracy. Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć wniosek o emeryturę pomostową w oddziale ZUS, przez internet lub drogą pocztową. Do wniosku trzeba dołączyć:
- zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- orzeczenie o niezdolności do pracy, jeśli jest wymagane,
- dokumenty wymagane przez ZUS do ustalenia kapitału początkowego, jeśli ten nie jest jeszcze ustalony.
Prawo do emerytury pomostowej wygasa dzień przed nabyciem prawa do emerytury powszechnej, po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego. Ponadto, świadczenie to może zostać zawieszone w przypadku, gdy uprawniony podejmie pracę na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Jeżeli natomiast praca nie znajduje się w wykazie stanowisk o szczególnym charakterze, świadczenie może zostać zawieszone lub zmniejszone, w zależności od osiąganego dochodu.