Zgodnie z art. 128 Konstytucji, kadencja prezydenta RP rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu. Pytanie brzmi: co to dokładnie oznacza i kiedy ten moment następuje? Kto stwierdza ważność wyborów na prezydenta RP?
- Złożenie przysięgi przez nowego prezydenta RP
- Termin złożenia przysięgi przez nowego prezydenta RP
- Stwierdzenie ważności wyborów na prezydenta RP
Choć Konstytucja RP nie wskazuje konkretnej daty rozpoczęcia kadencji prezydenta, to art. 128 ust. 2 ustawy zasadniczej stanowi jasno: kadencja prezydenta RP rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.
Złożenie przysięgi przez nowego prezydenta RP
Odpowiedzi należy szukać w przepisach ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy. Zgodnie z art. 291 tej ustawy, nowo wybrany prezydent RP składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego – czyli połączonych izb Sejmu i Senatu – w ostatnim dniu urzędowania ustępującego prezydenta. To właśnie ten moment wyznacza symboliczną i prawną zmianę głowy państwa.
Z chwilą złożenia przysięgi przez nowo wybranego prezydenta, dotychczasowy prezydent kończy swoje urzędowanie. To oznacza, że kadencja nowego prezydenta rozpoczyna się natychmiast po wypowiedzeniu słów roty przysięgi, bez potrzeby wydawania dodatkowego aktu prawnego.
Art. 291. [Złożenie przysięgi przez nowo wybranego Prezydenta. Objęcie urzędu]
§ 1. Nowo wybrany Prezydent Rzeczypospolitej składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
§ 2. Ustępujący Prezydent Rzeczypospolitej kończy urzędowanie z chwilą złożenia przysięgi przez nowo wybranego Prezydenta Rzeczypospolitej.
§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej wybrany w wyborach, o których mowa w art. 289 § 2, składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego o stwierdzeniu ważności wyborów w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 4. Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu przysięgi.
Termin złożenia przysięgi przez nowego prezydenta RP
Kodeks wyborczy precyzuje również ramy czasowe, w których powinno dojść do tej uroczystości. Nowo wybrany prezydent RP ma obowiązek złożyć przysięgę w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw uchwały Sądu Najwyższego, w której stwierdzono ważność wyborów prezydenckich.
To ogłoszenie inicjuje końcowy etap procesu wyborczego. Od tej chwili Zgromadzenie Narodowe przygotowuje się do przyjęcia przysięgi od nowego prezydenta. W praktyce ceremonia odbywa się zwykle dokładnie w ostatnim dniu urzędowania ustępującej głowy państwa, co zapewnia płynność sprawowania najważniejszego urzędu w państwie.
Stwierdzenie ważności wyborów na prezydenta RP
Zgodnie z art. 324 Kodeksu wyborczego, to Sąd Najwyższy rozstrzyga o ważności wyboru prezydenta RP. Decyzję podejmuje na podstawie sprawozdania przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpatrzeniu ewentualnych protestów wyborczych. Co istotne, orzeczenie zapada w pełnym składzie właściwej izby Sądu Najwyższego, co podkreśla rangę i wagę tego procesu. Uchwała musi zostać podjęta w ciągu 30 dni od ogłoszenia wyników wyborów i odbywa się to w obecności Prokuratora Generalnego oraz Przewodniczącego PKW. Ostateczne stanowisko Sądu Najwyższego zostaje następnie niezwłocznie przekazane Marszałkowi Sejmu, PKW i ogłoszone w Dzienniku Ustaw, co kończy procedurę potwierdzającą legalność wyboru głowy państwa.
Art. 324. [Rozstrzygnięcie w przedmiocie ważności wyboru]
§ 1. Sąd Najwyższy na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej.
§ 1a. W sprawie, o której mowa w § 1, Sąd Najwyższy orzeka w składzie całej właściwej izby.
§ 2. Uchwałę w sprawie, o której mowa w § 1, Sąd Najwyższy podejmuje w ciągu 30 dni od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą, na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.
§ 3. Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Marszałkowi Sejmu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.