Niektóre miasta i gminy w Polsce decydują się na wprowadzenie nowego (pomarańczowego) worka na odpady – aby „ułatwić życie” swoim mieszkańcom (a zwłaszcza seniorom) zwalniając ich z konieczności wizyt w gminnych punktach selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-ach) oraz aby zapobiec powstawaniu „dzikich” wysypisk odpadów na terenie miasta. Jest to rozwiązanie prospołeczne i proekologiczne, z którego mogą brać przykład również inne miasta i gminy w Polsce.
- Czym są odpady komunalne oraz jakie są obecnie obowiązujące zasady ich selektywnego zbierania (czyli segregacji śmieci)?
- Od 1 stycznia 2025 r. obowiązek selektywnego zbierania obejmie również odpady tekstylne
- Niektóre miasta i gminy, chcąc „ułatwić życie” swoim mieszkańcom – wprowadzają nowe (pomarańczowe) worki na odpady tekstylne
Czym są odpady komunalne oraz jakie są obecnie obowiązujące zasady ich selektywnego zbierania (czyli segregacji śmieci)?
Odpady komunalne – zgodnie z definicją ustawową – stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – segregacji, czyli selektywnemu zbieraniu odpadów komunalnych w każdej gminie, podlegają co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, jak również – w wyznaczonym przez gminę punkcie selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u): odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony oraz odpady tekstylne i odzieży, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.
Co istotne – rada gminy może w tzw. regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż wyżej wymienione oraz określić wymagania w zakresie selektywnego zbierania tych odpadów.
Na każdym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie jego nieruchomości, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wymaganiami określonymi przez radę gminy w wydanym przez nią regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, a zatem – zbierania odpadów do pojemników lub worków w odpowiednich kolorach. Jaki podział pojemników (lub odpowiednio – worków) służących do zbierania różnego rodzaju odpadów, aktualnie obowiązuje?
Do pojemników / worków w kolorze:
- niebieskim, oznaczonych napisem „papier” – podlegają zbieraniu odpady z papieru, w tym odpady z tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, czyli – opakowania z papieru, karton, katalogi, ulotki, gazety, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki,
- zielonym, oznaczonym napisem „szkło” – podlegają zbieraniu odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, czyli – butelki i słoiki po napojach i żywności (w tym butelki po napojach alkoholowych i olejach roślinnych),
- żółtym, oznaczonym napisem „metale i tworzywa sztuczne” – podlegają zbieraniu odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady z tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, czyli – plastikowe opakowania po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe, aluminiowe i metale kolorowe,
- brązowym, oznaczonym napisem „bio” – podlegają zbieraniu bioodpady, czyli – to co może ulec biodegradacji, a więc odpadki warzywne i owocowe, gałęzie drzew i krzewów, czy skoszona trawa.
Należy także pamiętać, że od początku 2025 r. selektywnej zbiórce podlegają również odpady tekstylne (czyli – tekstylia, odzież i obuwie). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów – co do zasady, do odpadów tekstylnych nie zostały wydzielone osobne pojemniki / worki w ramach systemu segregacji, ale rada gminy, może określić własne wymagania w zakresie selektywnego zbierania tej frakcji odpadów. Niezależnie od ustalonych przez gminę, odrębnych zasad selektywnego zbierania odpadów tekstylnych – każda z gmin, ma obowiązek zorganizowania punktów zbiórki dla tego rodzaju odpadów. Może to być PSZOK lub ustawione przez gminę w tym celu, w wyznaczonych miejscach, pojemniki.
Z kolei od października 2025 roku, trzeba będzie zwrócić uwagę na opakowania po napojach, które zostaną objęte systemem kaucyjnym, tj. na:
- plastikowe butelki o pojemności do 3 l,
- metalowe puszki o pojemności do 1 l oraz
- szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5.
Będą one warte od 50 groszy do 1 złotówki, a informacja o tym będzie każdorazowo widniała na opakowaniu.
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązek selektywnego zbierania obejmie również odpady tekstylne
Od 1 stycznia 2025 r. – na podstawie art. 14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1579) – na każdą gminę w Polsce został nałożony ustawowy obowiązek segregacji odpadów tekstylnych i odzieży (a konkretnie – obowiązek przyjmowania odpadów tekstylnych i odzieży w tzw. punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych).
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – utworzenie takiego PSZOK, w sposób umożliwiający łatwy dostęp do niego wszystkim mieszkańcom, to obowiązek każdej gminy. Są to miejsca, w których mieszkańcy danej gminy, mogą bezpłatnie pozostawić swoje odpady, których nie mogą wyrzucić do przydomowych pojemników. W ramach PSZOK – gmina ma obowiązek zapewnienia przyjmowania co najmniej: papieru, metalów, tworzyw sztucznych, szkła, odpadów opakowaniowych wielomateriałowych, bioodpadów, odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igieł i strzykawek), zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon, odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych, a od początku 2025 r. także tekstyliów i odzieży.
Nałożenie powyższego obowiązku na gminy, wynika z transpozycji do prawa krajowego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19.11.2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy. Zgodnie z jej art. 11 ust. 1 – na państwa członkowskie UE, zostało nałożony obowiązek selektywnej zbiórki przynajmniej papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła, a od dnia 1 stycznia 2025 r. również tekstyliów.
Wprowadzenie powyższych obowiązków oznacza, że od początku 2025 r. – ubrań, jak i innych tekstyliów – nie można już wrzucać do pojemnika na odpady zmieszane, tylko trzeba będzie odwozić je do PSZOK (lub ewentualnie umieszczać w pojemnikach przeznaczonych typowo do zbiórki tekstyliów) – o ile tak owe, zapewni na swoim terytorium, dana gmina). Wrzucenie ubrania wykonanego np. w 100% z poliestru (który jest materiałem syntetycznym) do pojemnika na tworzywa sztuczne – również jest niedopuszczalne. Takie postępowanie, skutkować może wzrostem opłaty za gospodarowanie odpadami od 200% do nawet 400% (zgodnie z art. 6ka ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).
Niektóre miasta i gminy, chcąc „ułatwić życie” swoim mieszkańcom – wprowadzają nowe (pomarańczowe) worki na odpady tekstylne
W związku z koniecznością segregacji odpadów tekstylnych i odzieży od 1 stycznia 2025 r. – niektóre miasta i gminy w Polsce, chcąc „ułatwić życie” swoim mieszkańcom i zwolnić ich z konieczności odbywania wizyt w PSZOK-ach – wprowadzają nowy (pomarańczowy) worek na odpady tekstylne. Tak też uczyniły władze miasta Ustronia (w województwie śląskim). Od sierpnia br. jego mieszkańcy otrzymują pomarańczowe worki, które dedykowane są do selektywnego zbierania zużytej odzieży i innych odpadów tekstylnych. Odbiór ww. nowej frakcji odpadów, realizowany jest przez miasto bezpłatnie.
Burmistrz Ustronia, Paweł Sztefek, wyjaśnia, że nowa frakcja ma przede wszystkim charakter prospołeczny i ekologiczny:
– „O wiele łatwiej jest zapakować odzież do nowych worków i oddać ją razem z innymi odpadami. Mam nadzieję, że takie rozwiązanie będzie zapobiegać dzikim wysypiskom odpadów tekstylnych na terenie naszego miasta i zapewni porządek wokół kontenerów przeznaczonych na zbiórki tekstyliów.” – powiedział.
Rozwiązanie, na które zdecydowało się miasto Ustroń zwalnia mieszkańców z konieczności wizyt w PSZOK-ach, celem pozbycia się odpadów tekstylnych, ale możliwość oddania w PSZOK starych ubrań nadal istnieje – jako alternatywna forma pozbywania się tekstyliów. Ustroń może stanowić przykład dla innych miast i gmin w Polsce – w zakresie tego jak „poradzić” sobie z nowo wydzieloną, od stycznia br., frakcją odpadów.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733)
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2021 r., poz. 906)