Emerytury stażowe 2025: Ostatnie decyzje. Który projekt zwycięży? Kto przejdzie na emeryturę o 10 lat wcześniej?

Katarzyna Czajkowska
Prawnik i Ekonomista
rozwiń więcej
senior, emeryt, seniorzy, emeryci / Emerytury stażowe 2025: Ostatnie decyzje. Który projekt zwycięży? Kto przejdzie na emeryturę o 10 lat wcześniej? / Shutterstock

Debata o wprowadzeniu emerytur stażowych, umożliwiających przejście na świadczenie bez względu na wiek, weszła w kluczową fazę. Obecnie w Sejmie procedowane są co najmniej dwa odmienne projekty, różniące się zasadniczo wymaganym stażem pracy i warunkami finansowymi. Co będzie z reformą i jakie będą finansowe konsekwencje wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej.

rozwiń >

Emerytury stażowe mają być odpowiedzią na postulaty związkowców i pracowników wykonujących szczególnie ciężką lub długotrwałą pracę. Idea polega na zastąpieniu kryterium wieku (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) kryterium stażu ubezpieczeniowego, tj. udowodnionego okresu opłacania składek. Choć inicjatywa cieszy się społecznym poparciem, eksperci i Ministerstwo Finansów wskazują na jej ogromne koszty dla budżetu państwa oraz na ryzyko drastycznego obniżenia przyszłych świadczeń.

Przegląd procedowanych projektów ustawowych

Na początku 2025 roku w Sejmie procedowane były projekty wprowadzające emerytury stażowe, z których najczęściej dyskutowane są dwa:

1. Obywatelski projekt (poparty przez duże związki zawodowe, np. Solidarność)

Projekt ten jest najbardziej liberalny pod względem stażu i od wielu miesięcy stanowi punkt wyjścia do dyskusji.

Wymagany staż: 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych dla kobiet oraz 40 lat dla mężczyzn.

Warunki dodatkowe: Osoba ubiegająca się o świadczenie musi udowodnić, że wysokość jej emerytury, obliczonej w oparciu o zebrany kapitał, będzie co najmniej równa kwocie minimalnej emerytury. Jest to kluczowy bezpiecznik finansowy.

Wiek przejścia na emeryturę: Brak formalnego wieku przejścia. Emerytura przysługuje po spełnieniu wymogu stażowego.

2. Projekt rządowy / poselski (kontrpropozycja)

W odpowiedzi na obawy finansowe, powstały projekty, które proponują ostrzejsze warunki.

Wymagany staż: Podwyższone progi, np. 38 lat dla kobiet i 42 lata dla mężczyzn.

Warunki dodatkowe: Zazwyczaj projekty te w ogóle nie dopuszczają przejścia na świadczenie przed ukończeniem 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni), co stanowi de facto obniżenie wieku emerytalnego tylko dla osób z bardzo długim stażem. Projekty te mogą także podnosić wymóg minimalnej wysokości świadczenia.

Ważne!

Wszystkie projekty wprowadzające emerytury stażowe są projektami fakultatywnymi. Oznacza to, że pracownik, który spełni warunki stażowe, ma prawo do przejścia na emeryturę, ale nie ma takiego obowiązku. Może pracować dalej, aby powiększyć zgromadzony kapitał.

Finansowe konsekwencje wcześniejszej emerytury

Największą i najbardziej rzetelną informacją, którą należy przekazać czytelnikom, jest fakt, że przejście na emeryturę stażową skutkuje niższym świadczeniem niż przejście na emeryturę powszechną w wieku 60/65 lat. Wysokość emerytury w nowym systemie (po 1999 r.) jest wyliczana zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS: polega na podzieleniu zgromadzonych składek i kapitału początkowego przez średnie dalsze trwanie życia (podane w miesiącach przez Główny Urząd Statystyczny).

Dlaczego świadczenie spada?

Przejście na emeryturę stażową w wieku np. 55 lat powoduje dwa negatywne skutki:

Mniej zgromadzonego kapitału: Pracownik przestaje odprowadzać składki na ZUS, a fundusze nie są już waloryzowane (brak pracy przez 5-10 lat to brak składek i niższa waloryzacja).

Wyższy dzielnik: Im wcześniej na emeryturę przechodzimy, tym większa jest statystyczna liczba miesięcy dalszego trwania życia, przez którą ZUS dzieli zgromadzony kapitał. Im większy dzielnik, tym niższa miesięczna kwota świadczenia.

Przykład Uproszczony – Wpływ Dzielnika (dane GUS 2024):

| Wiek przejścia (Mężczyzna) | Dalsze trwanie życia (ok. miesięcy) | Kwota kapitału (hipotetyczna) | Wysokość świadczenia |

| :--- | :--- | :--- | :--- |

| 55 lat (Emerytura stażowa) | 307,8 miesięcy | 800 000 zł | ~2 600 zł |

| 65 lat (Emerytura powszechna) | 211,7 miesięcy | 1 100 000 zł | ~5 200 zł |

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Tablic Średniego Dalszego Trwania Życia GUS.

(Uwaga: Powyższe wyliczenie jest uproszczone, pomija coroczne waloryzacje i dotyczy ubezpieczonego z dużym stażem).

Widoczna jest drastyczna różnica w świadczeniu, wynikająca głównie z dłuższego oczekiwanego okresu pobierania świadczenia.

Kto skorzysta na emeryturach stażowych?

Emerytury stażowe są dedykowane przede wszystkim osobom, które rozpoczęły pracę w bardzo młodym wieku i posiadają duży staż pracy w warunkach uciążliwych, a jednocześnie nie mają możliwości dłuższego kontynuowania aktywności zawodowej ze względów zdrowotnych, ale nie kwalifikują się do renty.

Korzyść z emerytur stażowych jest niefinansowa:

  • Możliwość wcześniejszego wycofania się z rynku pracy: To główny cel i benefit dla osób wyczerpanych fizycznie lub psychicznie.
  • Łagodniejszy wymóg stażowy: Umożliwienie rezygnacji przed osiągnięciem obecnego, podwyższonego wieku emerytalnego.

Stanowisko ZUS i ekspertów

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, bazując na rzetelnych danych demograficznych i finansowych, wielokrotnie ostrzegał przed pochopnym wprowadzaniem rozwiązań stażowych bez odpowiednich zabezpieczeń.

Kluczowe zagrożenia (wg ZUS i MF):

Koszty dla systemu: Wzrost liczby osób uprawnionych do świadczeń (efekt bazy) i dłuższy okres wypłaty świadczeń (efekt demograficzny) mogą prowadzić do znacznego zwiększenia deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS).

Ryzyko ubóstwa emerytalnego: Osoby przechodzące na emeryturę stażową mogą otrzymywać świadczenia bliskie lub równe emeryturze minimalnej, co w perspektywie kilkudziesięciu lat z pewnością obniży standard życia.

Zmniejszenie podaży pracy: Wcześniejsze wycofanie z rynku pracy dużej grupy doświadczonych pracowników negatywnie wpłynie na gospodarkę.

Różnice w opłacaniu składek (Okresy składkowe vs. nieskładkowe)

Różnice między procedowanymi projektami często polegają na precyzyjnym określeniu, co wchodzi w skład wymaganego stażu (35/40 lat). Z punktu widzenia ZUS, najważniejsze są:

Okresy składkowe: Okresy, w których rzeczywiście były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne (np. stosunek pracy, działalność gospodarcza). Są to okresy najważniejsze dla wysokości kapitału.

Okresy nieskładkowe: Okresy, w których składki nie były opłacane, ale są zaliczane do stażu pracy na poczet emerytury (np. urlop wychowawczy, pobieranie zasiłku chorobowego/opiekuńczego, nauka na studiach wyższych). Ich udział w stażu jest ograniczony do maksymalnie 1/3 łącznego stażu składkowego (art. 7 i 55 ustawy o FUS).

Rządowe/poselskie projekty często mają tendencję do zaostrzania wymogu udziału wyłącznie okresów składkowych w wymaganym stażu, co automatycznie wykluczy osoby, których staż opiera się w dużej mierze na okresach nauki czy zasiłków.

Podsumowanie i dalsze kroki legislacyjne

Stan na IV kwartał 2025 roku wskazuje, że żaden z projektów dotyczących emerytur stażowych nie został przyjęty w ostatecznym kształcie. Dalsze prace legislacyjne, które będą miały decydujące znaczenie, skupią się na następujących punktach:

  • Próg stażowy (35/40 lat vs. 38/42 lata).
  • Wprowadzenie minimalnego wieku (np. 55/60 lat), który ograniczyłby możliwość zbyt wczesnego przejścia na świadczenie.
  • Wymóg minimalnej wysokości świadczenia (czy emerytura musi być wyższa niż minimalna emerytura powszechna, aby w ogóle ją przyznać).

Rzetelna ocena tych przepisów wymaga od pracownika podjęcia indywidualnej kalkulacji. Osoby rozważające przejście na emeryturę stażową powinny:

  • Wystąpić do ZUS o indywidualną symulację wysokości świadczenia w różnych scenariuszach (np. 55 lat, 60 lat, 65 lat).
  • Zweryfikować posiadany staż składkowy i nieskładkowy w oparciu o dokumentację ZUS.

Ważne!

Przejście na emeryturę stażową, choć możliwe nawet 10 lat wcześniej, oznacza w praktyce drastyczne obniżenie wysokości świadczenia miesięcznego, które może być niższe nawet o 50% w stosunku do emerytury powszechnej. Jest to cena za wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.), zwłaszcza art. 26, art. 7 i art. 55.

Dodatkowo:

Tablice średniego dalszego trwania życia, ogłaszane corocznie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (w trakcie procedowania).

Prawo
Seniorzy ratują budżety gospodarstw domowych. Zaskakujące dane z GUS: osoby starsze rzadziej mają długi i lepiej zarządzają finansami
15 paź 2025

Choć często mówi się o niskich emeryturach i trudnej sytuacji osób starszych, najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują zupełnie inny obraz: to właśnie seniorzy ratują dziś budżety gospodarstw domowych. Aż 87,4 proc. z nich nie ma żadnych długów, wydatki planują rozważnie, a z rachunkami radzą sobie lepiej niż młodsze pokolenia. Ich finansowa odpowiedzialność i życiowe doświadczenie sprawiają, że w wielu rodzinach to właśnie oni stanowią niewidzialny filar stabilności.

Rewolucja w L4 i orzecznictwie ZUS. Co czeka pracowników i lekarzy od 2026 roku?
15 paź 2025

Od 2026 roku mają wejść w życie daleko idące zmiany dotyczące zarówno zasad wystawiania i kontrolowania zwolnień lekarskich, jak i funkcjonowania lekarzy orzeczników ZUS. Rząd przyjął projekt ustawy, który, może całkowicie zmienić dotychczasowe zasady dotyczące niezdolności do pracy m.in. możliwość pracy podczas zwolnienia lekarskiego w określonych przypadkach, wprowadzenie maksymalnych terminów na wydanie orzeczenia oraz większy nadzór nad jakością opinii lekarskich.

Nie będzie ustawy o związkach partnerskich. PSL i Lewica ogłaszają nowy projekt dotyczący związków nieformalnych [15.10.2025]
15 paź 2025

W środę, 15 października 2025 r., miało odbyć się pierwsze czytanie projektów ustaw o związkach partnerskich złożonych przez Lewicę. Tymczasem wiceprezes PSL Urszula Pasławska ogłosiła, że takich ustaw nie będzie. Koalicja rządowa zapowiada jednak nowy projekt – ustawę regulującą i chroniącą związki nieformalne.

300+ dla każdego ucznia do 24 roku życia. Wnioski tylko do 30 listopada
15 paź 2025

Rodzicu, nie przegap terminu! Tylko do końca listopada można ubiegać się o 300 zł na wyprawkę szkolną dla ucznia. Świadczenie „Dobry Start” przysługuje niezależnie od dochodu, ale aby je otrzymać, trzeba zdążyć ze złożeniem wniosku. ZUS przypomina – po 30 listopada nie będzie już takiej możliwości.

Do 30.000,00 zł kary grozi pracodawcy w 2026 r. za zawarcie umowy zlecenia z własnym pracownikiem. Sprawdź, w jakich sytuacjach
15 paź 2025

Co dalej z umowami zlecenia? Od wielu miesięcy mówi się o konieczności wprowadzenia w odniesieniu do nich konkretnych zmian. Jak na razie jednak regulacje się nie zmieniły i w najbliższym czasie raczej się nie zmienią.

Seniorze, w 2026 roku sprawdź swój PIT za 2025. Czeka na Ciebie zwrot do 400 zł
15 paź 2025

Okazuje się, że nawet setki tysięcy seniorów będą mogły otrzymać w 2026 roku dodatkowe pieniądze. Środki te może nie są oszałamiające w porównaniu do niektórych innych świadczeń, ale zawsze to dodatkowy i być może niespodziewany zastrzyk gotówki – można bowiem dostać nawet kilkaset złotych.

Podatek od małpek na ratunek dzieciom? Rewolucyjna zmiana w walce z przemocą domową
15 paź 2025

Ministerstwo Zdrowia planuje, by samorządy mogły finansować udział personelu medycznego w interwencjach dotyczących przemocy domowej wobec dzieci ze środków pochodzących z tzw. podatku od „małpek”. Nowelizacja przepisów budzi jednak kontrowersje – nie tylko wśród samorządów, ale i prawników.

Pracownik powinien odmówić podpisania tego wniosku. Gdy zna swoje prawa, nie straci dni wolnych podpisując podsuwane papierki
15 paź 2025

Przed podpisaniem każdy dokument należy przeczytać. Jednak aby przyniosło to pożądany efekt, trzeba znać swoje prawa. Dotyczy to również relacji pracowników z pracodawcami. Bo choć pracodawca to podmiot profesjonalny, nie zawsze dba o dobro pracownika.

Sejm na żywo: 43. posiedzenie Sejmu (15, 16, 17 października 2025) [Transmisja online]
15 paź 2025

W środę, 15 października o godz. 10:00 rozpocznie się 43. posiedzenie Sejmu.

Renta wdowia 2025: Jakie zasady wejdą w życie? ZUS obetnie świadczenia i wprowadzi progi! Ostateczna wersja ustawy
15 paź 2025

W Sejmie trwają kluczowe prace nad nowelizacją ustawy emerytalnej, która ma wprowadzić tzw. rentę wdowią. Reforma ma umożliwić wdowom i wdowcom łączenie własnego świadczenia emerytalnego z rentą rodzinną po zmarłym małżonku. Ze względu na ogromne koszty budżetowe (szacowane na kilkanaście miliardów złotych), Ministerstwo Finansów i ZUS postulują wprowadzenie ostrych ograniczeń. Na czym ma polegać nowa zasada łączenia świadczeń, jakie są realne progi finansowe i jak może zostać obcięte Twoje przyszłe świadczenie.

pokaż więcej
Proszę czekać...