Renta wdowia 2025: Jakie zasady wejdą w życie? ZUS obetnie świadczenia i wprowadzi progi! Ostateczna wersja ustawy

• Na czym polega zasada łączenia świadczeń?
• Kogo dotyczy cięcie świadczeń i jakich progów należy się obawiać?
• Przykład wyliczenia – kiedy ZUS obetnie świadczenie?
• Kluczowe warunki i zasady przyznawania renty wdowiej
• Dalsze kroki legislacyjne – Kiedy renta wejdzie w życie?

Projekt ustawy o rencie wdowiej jest jednym z flagowych pomysłów nowej kadencji Sejmu, mającym na celu poprawę sytuacji finansowej osób starszych, które po stracie małżonka często popadają w ubóstwo. Obecnie wdowa/wdowiec ma prawo do pobierania tylko jednego świadczenia – albo własnej emerytury, albo renty rodzinnej po zmarłym (zwykle wyższej), ale rezygnuje z tej drugiej. Nowa regulacja ma to zmienić.

Na czym polega zasada łączenia świadczeń?

Projekt ustawy przewiduje możliwość pobierania dwóch świadczeń jednocześnie, jednak nie w pełnej wysokości, lecz w określonym procencie. Procedowane są głównie dwie opcje łączenia świadczeń:

Opcja 1: Pobieranie własnej emerytury + 50% renty rodzinnej

Osoba owdowiała zachowuje swoją emeryturę (w wysokości 100%) i dolicza do niej połowę renty rodzinnej, którą miałaby prawo pobierać po zmarłym małżonku.

Świadczenie łączne = 100% Własnej Emerytury + 50% Renty Rodzinnej

Opcja 2: Pobieranie renty rodzinnej + 50% własnej emerytury

Osoba owdowiała zachowuje rentę rodzinną (w wysokości 100%) i dolicza do niej połowę własnej emerytury.

Świadczenie łączne = 100% Renty Rodzinnej + 50% Własnej Emerytury

Ważne!

Projekt zakłada, że ZUS będzie automatycznie wypłacał korzystniejszą z tych dwóch opcji.

Konieczność wprowadzenia limitu kwotowego – ZUS i Ministerstwo Finansów wkraczają do akcji

Kluczowym elementem, który przesądzi o ostatecznym kształcie renty wdowiej, są progi finansowe. Pierwotne, nieograniczone projekty łączenia świadczeń zostały skrytykowane przez Ministerstwo Finansów (MF) oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ze względu na ryzyko destabilizacji systemu i nadmierny koszt (szacowany na ponad 10-15 mld zł rocznie).

W odpowiedzi na te obawy, do projektu wprowadzono tzw. maksymalny limit świadczenia. Jest to najistotniejsza zmiana, która może de facto obciąć świadczenia osobom z wyższymi dochodami.

Projekt przewiduje, że łączna kwota renty wdowiej (suma dwóch świadczeń) nie może przekroczyć określonej z góry kwoty, która ma być powiązana z trzykrotnością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej lub z trzykrotnością przeciętnej emerytury w FUS.

Aktualnie procedowany limit (projekt poselski):

Limit kwotowy ma wynosić 250% przeciętnej emerytury w Polsce.

Zakładając, że przeciętna emerytura w FUS wynosi np. 4 000 zł brutto.

Maksymalny limit świadczenia = 2,5 * 4 000 zł = 10 000 zł brutto.

Oznacza to, że jeśli wyliczone świadczenie łączne (100% emerytury własnej + 50% renty rodzinnej) przekroczy ten limit, ZUS obetnie nadwyżkę, a wdowa/wdowiec otrzyma maksymalnie ustaloną kwotę.

Kogo dotyczy cięcie świadczeń i jakich progów należy się obawiać?

Ciśnienie na wprowadzenie limitu wynika z chęci skierowania pomocy przede wszystkim do osób o niskich i średnich dochodach.

Cięcie świadczeń dotyczy głównie:

• Osoby posiadające wysokie własne emerytury: Kobiety i mężczyźni, którzy zgromadzili wysoki kapitał emerytalny i mają świadczenie np. powyżej 5 000 zł.
• Osoby po zmarłych małżonkach, którzy mieli wysokie emerytury: Emerytury wojskowe, policyjne lub z dużym stażem składkowym.
• Osoby, których łączne świadczenie w opcji 50/100% przekracza np. 10 000 zł brutto, będą najbardziej stratne, ponieważ ich świadczenie zostanie zredukowane do progu maksymalnego.

Przykład wyliczenia – kiedy ZUS obetnie świadczenie?

Wyliczenie opiera się na scenariuszu łączenia świadczeń z zastosowaniem proponowanego limitu 250% przeciętnej emerytury (10 000 zł brutto w uproszczonym przykładzie).

Scenariusz, w którym limit nie ma znaczenia:

Pani Anna pobiera własną emeryturę w wysokości 2 500 zł, a przysługująca jej renta rodzinna wynosi 4 000 zł. ZUS wybiera korzystniejszą opcję: 100% własnej emerytury plus 50% renty rodzinnej.

Obliczenie: 2 500 zł (własna emerytura) + 2 000 zł (50% renty rodzinnej) = 4 500 zł. Ponieważ kwota 4 500 zł jest znacznie niższa niż limit 10 000 zł, ZUS wypłaci pełną kwotę 4 500 zł.

Scenariusz, w którym dochodzi do obcięcia świadczenia:

Pan Jan pobiera wysoką własną emeryturę w wysokości 8 000 zł. Przysługująca mu renta rodzinna po zmarłej żonie wynosi 6 000 zł.

ZUS wylicza łączne świadczenie zgodnie z opcją 1: 100% własnej emerytury plus 50% renty rodzinnej.

Obliczenie: 8 000 zł (własna emerytura) + 3 000 zł (50% renty rodzinnej) = 11 000 zł.

Ponieważ wyliczona kwota 11 000 zł przekracza ustalony limit 10 000 zł, ZUS jest zobowiązany do obcięcia świadczenia. W rezultacie Pan Jan otrzyma maksymalną kwotę 10 000 zł brutto (czyli 1 000 zł mniej, niż wynikałoby z prostej sumy procentowej).

Kluczowe warunki i zasady przyznawania renty wdowiej

Renta wdowia nie będzie przysługiwała wszystkim automatycznie. W toku prac legislacyjnych utrzymano kluczowe warunki wynikające z obecnych przepisów:

• Wiek lub niezdolność do pracy: Osoba musi osiągnąć powszechny wiek emerytalny (60/65 lat) lub być niezdolna do pracy.
• Okres małżeństwa: Prawo do świadczenia przysługuje, jeśli małżeństwo trwało do śmierci małżonka. W przypadku rozwodu/separacji, renta przysługuje, jeśli wdowa/wdowiec miał do dnia śmierci prawo do alimentów od zmarłego.
• Wymagany wniosek: Renta wdowia nie zostanie przyznana z urzędu. Będzie wymagała złożenia specjalnego wniosku do ZUS lub KRUS (osoby ubezpieczone w rolniczym systemie ubezpieczeń).
• Brak ponownego małżeństwa: Prawo do renty wygasa w przypadku zawarcia nowego związku małżeńskiego (w przeciwieństwie do emerytury stażowej, gdzie wdowiec/wdowa nadal może pobierać własne świadczenie).

Dalsze kroki legislacyjne – Kiedy renta wejdzie w życie?

Przyjęcie ustawy o rencie wdowiej jest priorytetem, jednak ostateczny termin wejścia w życie zależy od zakończenia prac w Sejmie i Senacie. Najbardziej prawdopodobne terminy to I lub II kwartał 2025 roku.

Projekt może przewidywać okres przejściowy (np. 6 miesięcy od publikacji), aby ZUS mógł się przygotować do obsługi dużej liczby wniosków i wdrożenia nowego systemu obliczeniowego.

Ważne!

Ustalenie renty wdowiej z nowymi zasadami będzie wymagało złożenia odrębnego wniosku, nawet od osób, które już obecnie pobierają rentę rodzinną. ZUS nie uruchomi świadczeń automatycznie. Należy pilnie śledzić finalny kształt ustawy, aby wiedzieć, jaki wniosek i kiedy złożyć.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.) – projekt nowelizacji w trakcie procedowania.

Dodatkowo:

Stanowisko Ministerstwa Finansów i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w zakresie kosztów i konieczności wprowadzenia limitów świadczeń.