Opieka nad najmłodszymi członkami rodziny w sezonie jesienno-zimowym wymaga niemałej logistyki. Wiele osób nie wie o tym, że o zasiłek za opiekę nad chorym wnukiem mogą ubiegać się również dziadkowie.
Opieka nad chorymi dziećmi to skomplikowana logistyka
Trwa jesień, a wraz z nią rozpoczął się okres wzmożonej zachorowalności. Problem ten jest szczególnie mocno widoczny wśród dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, bo nie dotyczy tylko ich, ale wpływa na organizację życia całej rodziny, a w dalszej kolejności również na organizację pracy w zakładach pracy ich rodziców. Choć w sytuacji, gdy oboje rodzice pracują, mogą dzielić się między sobą opieką nad chorym dzieckiem, to jednak w praktyce nadal jest wyraźnie widoczna tendencja do zrzucania tego obowiązku na jedno z rodziców – zazwyczaj to, którego praca jest traktowana jako „gorsza” w takim rozumieniu, że jest mniej dochodowa lub gorzej rokuje na przyszłość. Warto w takich przypadkach pamiętać o tym, że możliwe do wykorzystania są również inne rozwiązania. Mimo upływu lat i zmian na rynku pracy oraz w relacjach społecznych, najchętniej stosowanym w takich przypadkach rozwiązaniem jest powierzanie opieki nad chorym dzieckiem babci. Jednak wspomniane zmiany sprawiły między innymi, że obecnie kobiety będące już babciami nadal są aktywne zawodowo – czy to z własnego wyboru, czy z uwagi na to, że sytuacja życiowa tego wymaga. Na gruncie obowiązujących przepisów nie jest to jednak przeszkodą – babcia nadal może pomóc w opiece nad chorym wnukiem.
W art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wprost przewidziano, że zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad:
1) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
2) innym chorym członkiem rodziny.
Polecamy: Kalendarz 2026
Zasiłek dla babci za opiekę nad chorym wnukiem
Za dzieci w rozumieniu przytoczonej regulacji uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Oznacza to, że dzieckiem nie jest w tej sytuacji wnuk, jeśli nie został przez dziadków przysposobiony lub przyjęty na wychowanie. Może on jednak zostać uznany za „innego członka rodziny”. Pod tym pojęciem mieszczą się bowiem małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Jak z tego wynika, wnuki są „innymi członkami rodziny”, nad którymi pracujący dziadkowie mogą sprawować w czasie choroby osobistą opiekę z zachowaniem prawa do zasiłku opiekuńczego. Jednak co w takiej sytuacji z warunkiem wspólnego zamieszkania? Zagadnienie to było źródłem tak wielu wątpliwości, że wypowiedział się w tej sprawie Sąd Najwyższy. W wydanej uchwale stwierdził, że nie ma możliwości ścisłego i wyczerpującego wyliczenie elementów, których wystąpienie wskazuje na pozostawanie członków rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym, ze względu na złożoność sytuacji faktycznych występujących w życiu, zależnych niejednokrotnie od warunków środowiska, czy specyfiki danego zawodu. Ocena tego, czy dane osoby pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym zależy każdorazowo od okoliczności konkretnego przypadku (uchwała SN z 11 sierpnia 1982 r., sygn. akt III UZP 18/82). Jak z tego wynika, w życiu nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania wszystkich problemów, a interpretacja tego pojęcia jest wyjątkowo korzystna dla ubezpieczonych. W praktyce przyjmuje się bowiem, że aby uznać, że warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym jest spełniony, nie jest niezbędne stałe wspólne zamieszkiwanie i wystarczy, że babcia czy dziadek zamieszkują z wnukiem w czasie jego choroby. Prawidłowość takiej interpretacji potwierdza również Zakład Ubezpieczeń Społecznych w swoich wytycznych. To zaś oznacza, że w przypadku częstych chorób najmłodszych członków rodziny, opieką nad nimi mogą dzielić się nie tylko rodzice między sobą, ale mogą w niej uczestniczyć również pracujący dziadkowie. To zaś oznacza, że w niektórych rodzinach ewentualne nieobecności w pracy mogą rozłożyć się pomiędzy aż 6 osób.
Polecamy: Podstawa wymiaru zasiłków chorobowych. Zasady ustalania
art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz. U. z 2025 r. 501)