Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.
- Kiedy można używać fajerwerków w Polsce?
- Niewłaściwe użycie fajerwerków to wykroczenie zagrożone karą
- Co z fajerwerkami na własnym podwórku?
- Jakie kary grożą za odpalanie fajerwerków z naruszeniem prawa?
- Uwaga na małoletnich
Kiedy można używać fajerwerków w Polsce?
W Polsce nie ma całkowitego zakazu używania fajerwerków, ale obowiązuje on w sposób wybiórczy, w zależności od miejsca użycia. Generalnie w przestrzeni publicznej nie powinno się używać fajerwerków, poza sylwestrem 31 grudnia, oraz Nowym Rokiem 1 stycznia. Stanowi to bowiem pewien utarty zwyczaj, który nie jest zakazany prawnie. Natomiast na terenie prywatnym nie obowiązuje zakaz używania fajerwerków. To jednak nie znaczy, że można ich wtedy używać dowolnie. Natomiast jeżeli 11 listopada ktoś planował odpalanie fajerwerków na terenie publicznym, to musi obejść się smakiem i świętować mniej hucznie.
Niewłaściwe użycie fajerwerków to wykroczenie zagrożone karą
Niewłaściwe odpalanie fajerwerków stanowi wykroczenie, podpadające pod art. 51 kodeksu wykroczeń:
Art. 51
§ 1. Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 3. Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Używanie fajerwerków, które ze względu na sposób działania, z definicji są głośne, podpada pod § 1 cytowanego przepisu, bowiem stanowi hałas. Łatwo też daje się zauważyć, że przepis nic nie mówi o nieobowiązywaniu zakazu w dniach 31 grudnia oraz 1 stycznia. Jednakże możliwość używania wtedy fajerwerków wynika z ukształtowanego poglądu prawnego, zgodnie z którym karanie z art. 51 powinno następować za czyny, które odbiegają od przyjętej normy społecznej czy zwyczajów w danych okolicznościach, miejscu oraz czasie. W Polsce niewątpliwie trudno uznać, aby inne święta czy dni poza sylwestrem czy Nowym Rokiem były zwyczajowo świętowane fajerwerkami, gdyż takie tradycje się nie ukształtowały.
Co z fajerwerkami na własnym podwórku?
Wobec powyższego, wydawałoby się, że nie ma przeszkód, aby np. właśnie Święto Niepodległości uczcić w głośny sposób puszczaniem fajerwerków na własnym podwórku. Nie jest to jednak takie oczywiste. Nadal bowiem powinniśmy to czynić w sposób niezakłócający miru domowego sąsiadów. To oznacza, że na pewno odpada używanie fajerwerków w porze nocnej. Na dodatek, jeżeli miałoby to się odbywać nader często, np. wiele razy w ciągu dnia, to również w ciągu dnia można dokonać naruszenia miru domowego sąsiadów.
Trzeba też mieć na uwadze, że niektóre samorządy wprowadzają przepisy prawa lokalnego, które osobno regulują na danym terenie (np. uchwała rady gminy – na terenie danej gminy) zasady użycia fajerwerków, w tym zakazy ich użycia, które mogą być szersze niż wynikające z powszechnych przepisów lub Kodeksu wykroczeń. Jest to jednak kontrowersyjna praktyka, bowiem prowadzi do ograniczenia praw i wolności na poziomie niższym niż ustawowy, zatem w takim przypadku, gdyby podstawą karania miało być prawo lokalne, z dużą szansą powodzenia można się odwoływać do sądu.
Jakie kary grożą za odpalanie fajerwerków z naruszeniem prawa?
Karą za używanie fajerwerków z naruszeniem przepisów może być mandat do 500 zł, a w razie skierowania sprawy do sądu, grzywna nawet do 5000 zł, ale możliwa jest także kara ograniczenia wolności lub aresztu do 30 dni. Gdyby zaś okazało się, że czyn miał charakter chuligański, pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka, czyn będzie oceniany bardziej surowo przez sąd.
W Święto Niepodległości nie powinno się używać fajerwerków w przestrzeni publicznej, gdyż nie ma w Polsce takiego zwyczaju, zatem takie zachowanie może być uznane za naruszenie art. 51 Kodeksu wykroczeń. Możliwe jest używanie fajerwerków na własnym terenie prywatnym, ale wówczas trzeba zwracać uwagę, aby nie odbywało się to w sposób naruszający spokój sąsiadów. Jednorazowe puszczenie fajerwerków raczej nie będzie kwalifikowane jako naruszanie cudzego spokoju, ale powtarzające się w ciągu całego dnia, może już być za takie uznane. Nie można także naruszać ciszy nocnej. Trzeba również zwracać uwagę na lokalne przepisy ustanawiane przez władzę samorządową.
Uwaga na małoletnich
Trzeba pamiętać o obowiązującym już od dłuższego czasu zakazie sprzedaży fajerwerków osobom małoletnim (poniżej 18. roku życia). Zgodnie z przepisami, wyroby pirotechniczne mogą być sprzedawane osobom pełnoletnim po okazaniu dokumentu tożsamości. Sprzedaż fajerwerków małoletnim jest przestępstwem – kto sprzedaje wyroby pirotechniczne osobom niepełnoletnim podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Dlatego mimo wszystko planując zakup fajerwerków, nie wysyłajmy po to dzieci, bo sprzedawca im ich po prostu nie sprzeda, chyba że zaryzykuje nawet dwa lata więzienia.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 734);
Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1743).