W 2024 r. osoby, które mają co najmniej 70 pkt, mogą uzyskać świadczenie wspierające, pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez gminę.
W innej sytuacji obowiązują następujące etapy wprowadzania świadczenia wspierającego:
Etap 1 Osoby z 87–100 pkt - 2024 r.,
Etap 2 78–86 pkt – 2025 r.,
Etap 3 70–77 pkt – od 2026 r.
Jak uzyskać świadczenie wspierające – w skrócie
Pierwszy etap to wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności i decyzja dotycząca poziomu potrzeby wsparcia. Aby otrzymać świadczenie, należy najpierw uzyskać od WZON decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, który określono od 70 do 100 punktów. Dopiero po otrzymaniu decyzji WZON osoba z niepełnosprawnością będzie mogła złożyć wniosek do ZUS o wypłatę świadczenia. WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki dana osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat.
Po wydaniu decyzji przez WZON osoba uprawniona powinna złożyć wniosek o wypłatę świadczenia do ZUS. Będzie można to zrobić wyłącznie drogą elektroniczną poprzez: Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną.
Wniosek do ZUS może również zostać złożony przez pełnomocnika.
WAŻNE! Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który osoba z niepełnosprawnością poda we wniosku. Będzie je otrzymywać łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną czy 500 plus dla osób niesamodzielnych. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika
Wzory dokumentów przed WZON
Akty wykonawcze określiły trzy dokumenty wykorzystywane w procesie przyznania świadczenia wspierającego:
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia - Dz.U. Poz. 2581 i
- rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie wzoru wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia oraz wzoru kwestionariusza samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem. Dziennik Ustaw - rok 2023 poz. 2732
Wzór nr 1 - Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia [Word, wzór, od 1 stycznia 2024 r.]
Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na wniosek osoby niepełnosprawnej lub jej przedstawiciela ustawowego. Za ich zgodą na wniosek składa ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych (w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej). Do wniosku dołącza się wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem.
Poniżej wzór:
Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia. Ma symbol PPW. Zawiera:
podstawowe dane osoby niepełnosprawnej lub jej przedstawiciela ustawowego,
informację o posiadaniu przez tę osobę ostatecznego orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności (wraz z ustalonym w nim symbolem przyczyny niepełnosprawności) albo posiadania orzeczenia, o którym mowa w art. 5 albo art. 62 ustawy o rehabilitacji, a także
informację o okresie, na który orzeczenie zostało wydane;
informację o wyrażeniu zgody albo jej braku na ustalenie poziomu potrzeby wsparcia pod adresem stałego pobytu.
dane pełnomocnika w przypadku składania wniosku przez osobę upoważnioną do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej powinien on również zawierać dane tej osoby.
Co o osobami, które nie posiadają orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności. Wtedy wniosek powinien zawierać informację o złożeniu wniosku o wydanie orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności.
Wzór nr 2 - Kwestionariusz samooceny trudności [Word, wzór, od 1 stycznia 2024 r.]
Kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem, stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia. Ma symbol PPW-K. I jest dołączany do wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, co wynika z art. 6b4 ust. 3 ustawy o rehabilitacji.
Poniżej wzór:
Do czego służy?
WAŻNE! Kwestionariusz służy do dokonania samooceny przez osobę ubiegającą się o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia w zakresie ograniczenia lub utraty jej autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej w wykonywaniu określonych czynności, związanych z obszarami codziennego funkcjonowania.
Czynności te wskazuje kwestionariusz. Ocena samodzielności w ich wykonaniu, niewykonaniu lub wykonaniu ze wsparciem pozwoli wstępnie ocenić trudności danej osoby w samodzielnym funkcjonowaniu.
Wzór nr 3 - Formularz wypełniany przez zespół ds. orzekania w PDF (do ściągnięcia)
Czynności związane z obszarami codziennego funkcjonowania, opisy tych czynności, rodzaje niepełnosprawności, zdolność do samodzielnego wykonywania czynności, rodzaje wymaganego wsparcia i określenie jego częstotliwości, wraz z przypisanymi wartościami wag i współczynników, określa formularz.
Szczegóły z ZUS: Komu przysługuje świadczenie
Świadczenie wspierające będą mogły otrzymać osoby, które:
- ukończyły 18 lat,
- są obywatelami Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywają legalnie w Polsce i mają dostęp do rynku pracy,
- mieszkają w Polsce,
- otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.
To, kiedy będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS będzie zależeć od liczby punktów w decyzji WZON oraz od tego czy opiekunowi osoby z niepełnosprawnością przysługuje inne świadczenie. Harmonogram, zgodnie z którym świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością, wygląda następująco:
- osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
- osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
- osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.
Osoby, które mają co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.
Szczegóły z ZUS: Taka będzie wysokość świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (dziś wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia:
- 95–100 pkt – 220 proc. renty socjalnej,
- 90–94 pkt – 180 proc. renty socjalnej,
- 85–89 pkt – 120 proc. renty socjalnej,
- 80–84 pkt – 80 proc. renty socjalnej,
- 75–79 pkt – 60 proc. renty socjalnej,
- 70–74 pkt – 40 proc. renty socjalnej.
Szczegóły z ZUS: Jak uzyskać świadczenie wspierające
Osoba z niepełnosprawnością, która chce otrzymać świadczenie wspierające, będzie musiała złożyć do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Aby mogła się ona ubiegać o wydanie takiej decyzji, musi mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:
- orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu – wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
- orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,
- orzeczenia o inwalidztwie – wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.
WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki dana osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat.
Gdy osoba z niepełnosprawnością otrzyma decyzję WZON i nie odwoła się od niej, będzie mogła złożyć do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego.
Jak złożyć wniosek do ZUS
Wniosek będzie można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:
- Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
- portal Emp@tia
- lub bankowość elektroniczną.
Jeżeli osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek przez bank albo portal Emp@tia, ale nie ma profilu na PUE ZUS, wówczas Zakład Ubezpieczeń Społecznych założy jej taki profil automatycznie, na podstawie danych z wniosku.
Wniosek do ZUS może również zostać złożony przez pełnomocnika.
Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS).
Szczegóły z ZUS: W jaki sposób będziemy wypłacać świadczenie wspierające
ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który osoba z niepełnosprawnością poda we wniosku. Będzie je otrzymywać łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną czy 500+ dla osób niesamodzielnych. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429).
Więcej informacji o świadczeniu wspierającym: