Co może być uznane za pracę w godzinach nadliczbowych?
Praca w godzinach nadliczbowych, czyli popularne „nadgodziny” to zgodnie z kodeksem pracy praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Należy pamiętać, że za pracę w godzinach nadliczbowych nie może być uznany czas, w którym pracownik odpracowuje udzielone mu wcześniej zwolnienie od pracy w celu załatwienia spraw osobistych.
Zobacz serwis: Praca
Kiedy pracodawca może zlecić pracownikowi nadgodziny?
Art. 151 kodeksu pracy przewiduje tylko dwa wypadki, w których praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna. Są to:
- konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Należy pamiętać, że liczba godzin nadliczbowych przepracowanych przez danego pracownika w związku z drugą z wymienionych okoliczności nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym. Możliwe jest jednak ustalenie innego limitu godzin nadliczbowych w ciągu roku w układzie zbiorowym pracy, regulaminie o pracę lub w zawartej z pracownikiem umowie o pracę.
Istnieją grupy pracowników, którym prawo zakazuje powierzania pracy w godzinach nadliczbowych. Należą do nich: pracownice w ciąży; pracownicy tymczasowi; młodociani; pracownicy opiekujący się dzieckiem do ukończenia 4. roku życia czy też pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
Redakcja poleca: Kodeks pracy 2017 - Praktyczny komentarz z przykładami
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
- w nocy,
- w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
- w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wymienione powyżej.
Zobacz też: Umowy
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach wymienionych w punkcie 1.
Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.
W stosunku do pracowników stale wykonujących pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych może być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Zobacz: Wskaźniki i stawki
Czas wolny w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych
Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu czasu wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych (w takim samym wymiarze). Może tego dokonać także bez wniosku pracownika, jednak w takim wypadku musi mu przyznać czas wolny w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych i zrobić to najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego. Oczywiście, nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Dzień wolny od pracy w terminie uzgodnionym (do końca okresu rozliczeniowego) bezwzględnie przysługuje pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141 ze zm.)
Zobacz serwis: Kadry