Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę wbrew przepisom prawa jest określane czynnością bezprawną. Mamy z nią do czynienia w przypadku wypowiedzenia bez uzasadnionej przyczyny tzw. nieuzasadnionym lub wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.
Przypadkami wypowiedzenia nieuzasadnionego są:
- wypowiedzenie bez konsultacji z właściwymi instancjami związkowymi;
- wypowiedzenie z naruszeniem szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem;
- krótszy od wymaganego okres wypowiedzenia
- wypowiedzenie bez zachowania odpowiedniej formy
- wypowiedzenie bez poinformowania pracownika w sposób prawidłowy o przysługujących mu środkach prawnych od wypowiedzenia.
Pracownik ma możliwość wykorzystania pewnych środków ochrony przed bezprawnym wypowiedzeniem, ale trzeba pamiętać, że ochrona ta działa tylko na jego żądanie. Art. 44 kodeksu pracy stanowi, iż pracownik w celu ich wykorzystania musi odwołać się do sądupracy i jeśli ten stwierdzi, że wypowiedzenie rzeczywiście było bezprawne może orzec różne środki, w zależności o co ubiega się pracownik.
Zobacz: Czy pracodawca może nie przyjąć wypowiedzenia?
Takimi środkami ochrony są:
- możliwość powrotu na dane stanowisko
- wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy;
- odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia.
W pierwszym przypadku, jeśli pracownik zdecyduje, że chce powrócić na dane stanowisko, sąd może orzec:
- że wypowiedzenie jest bezskuteczne ( jeśli okres wypowiedzenia jeszcze trwa);
- o powrocie pracownika do pracy na poprzednich warunkach ( jeśli okres wypowiedzenia się już zakończył). Jednak do powrotu do pracy niezbędne jest także zgłoszenie przez pracownika gotowości do niezwłocznego podjęcia pracy w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy (uprawomocnienia się orzeczenia).
W razie gdy pracownika przywrócono do pracy może on ubiegać się o rekompensatę uszczerbku jakiego doznał na skutek utraty zatrudnienia. Prawno do takiego wynagrodzenia przysługuje tylko za czas pozostawania bez pracy, w wysokości zależnej od długości obowiązującego okresu wypowiedzenia tj. gdy okres wypowiedzenia wynosił mniej niż 3 miesiące to wynagrodzenie należy się za czas nie dłuższy niż 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące wynagrodzenie to przysługuje najwyżej za 1 miesiąc.
Trzeci środek ochrony a więc odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia pracownik może wykorzystać jeśli nie chce zachować lub odzyskać miejsca pracy. Odszkodowanie takie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, ale nie niższej od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Odszkodowanie przysługuje także z tytułu przedwczesnego rozwiązania przez pracodawcę umowy terminowej (w tej sytuacji pracownik nie może zostać przywrócony do pracy), a jego wysokość jest równa wynagrodzeniu za czas, do upływu którego miała trwać umowa, ale nie może być wyższe niż wynagrodzenie za 3 miesiące.
Zobacz serwis: Godziny nadliczbowe
Jeśli pracownikowi przyznano takie odszkodowanie, to czas pozostawania bez pracy wlicza się do okresu zatrudnienia tzw. ogólnego stażu pracy.
Podstawa prawna: Art.44- 51 Kodeks pracy