Czym jest urlop wypoczynkowy?
Urlop wypoczynkowy jest płatnym zwolnieniem pracownika przez pracodawcę z obowiązku świadczenia pracy. Art. 152 Kodeksu pracy (KP) określa, że urlop wypoczynkowy przysługuje pracownikowi corocznie. Obowiązkiem pracodawcy jest w związku z tym udzielenie pracownikowi urlopu w pełnym wymiarze, do jakiego pracownik ten nabył prawo. Udzielenie urlopu wypoczynkowego ma na celu umożliwienie pracownikowi regeneracji sił psychicznych i fizycznych nadwątlonych pracą.
Zasadniczo urlop powinien być udzielony pracownikowi w całości, ale pracodawca może udzielić go w częściach, jednak wyłącznie na wniosek pracownika. Przynajmniej jedna część urlopu wypoczynkowego, który na wniosek pracownika został udzielony w częściach, nie może być krótsza aniżeli 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zobacz również: Pracodawca nie zawsze musi udzielić 14 dni urlopu
Urlopu wypoczynkowego pracownik nie może się zrzec, przenieść tego uprawnienia na osobę trzecią ani sprzedać go pracodawcy.
Terminy nabycia prawa do urlopu
W art. 153 KP określone zostały terminy, w jakich pracownik nabywa prawo do urlopu. Osoba podejmująca pracę po raz pierwszy, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w tym roku kalendarzowym, w którym podjęła pracę, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego jej po przepracowaniu roku. Dotyczy to pierwszego stosunku pracy danego pracownika w ogóle, a nie nawiązanego u danego pracodawcy. Prawo do kolejnych urlopów wypoczynkowych pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym z góry w pełnym wymiarze.
Polecamy: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami PREMIUM
Zgodnie z przepisami KP wymiar urlopu jest uzależniony od stażu pracy pracownika. W art. 154 KP ustawodawca określił, że wymiar urlopu wynosi 20 dni w przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat lub 26 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat. Do okresu zatrudnienia wliczane się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na ewentualne przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Okres zatrudnienia, od którego uzależniony jest wymiar urlopu wypoczynkowego, uwzględnia również okresy nauki. Zgodnie z art. 155 § 1 KP do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2) średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
4) średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
5) szkoły policealnej - 6 lat,
6) szkoły wyższej - 8 lat.
Należy jednak pamiętać, że wyżej wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Podobnie jest w sytuacji podjęcia zatrudnienia w okresie nauki. Wówczas do wymiaru urlopu wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, w zależności od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Status pracownika
Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje zgodnie z przepisami Kodeksu pracy osobie posiadającej status pracownika. Uprawnienie to powstaje w związku z nawiązaniem stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną powstania tego stosunku. Nawiązanie stosunku pracy może nastąpić w oparciu o umowę o pracę, powołanie, wybór, mianowanie lub spółdzielczą umowę o pracę. Zawarcie którejkolwiek z tych umów powoduje, że osoba staje się pracownikiem.
Świadczenie pracy
Z przepisu art. 152 KP wynika, że prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje każdemu pracownikowi niezależnie od tego, czy świadczy pracę. Ustawodawca nie uzależnia bowiem uprawnienia do domagania się udzielenia urlopu wypoczynkowego od faktycznego wykonywania pracy.
Pozostawanie w stosunku pracy
Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje bowiem pracownikowi w związku z pozostawaniem w stosunku pracy. To oznacza, że niezależnie od liczby stosunków pracy, w jakich pracownik pozostaje, z jednym pracodawcą lub z różnymi pracodawcami, to od każdego z tych stosunków pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy.
Podstawa prawna: art. 152-155 i 162 Kodeksu Pracy (j. t. Dz. U. z 2018 r. z późn. zm.)
Polecamy serwis: Urlopy pracownicze