W dniu 11 stycznia 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej „NSA”) wydał wyrok, w którym stwierdził, że apteka ogólnodostępna, jako placówka ochrony zdrowia, może posiadać ciśnieniomierz do dokonywania bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego przez jej klientów (sygn. akt II GSK 1365/10, dalej „wyrok”).
Stan faktyczny
Z przedstawionego w uzasadnieniu wyroku stanu faktycznego wynikało, że w czasie jednej z kontroli przeprowadzonej w aptece ogólnodostępnej przez inspektorów z Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego (dalej „organ I instancji”) zauważono, że w aptece znajduje się ciśnieniomierz do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. Następnie organ I instancji stwierdził brak podstaw do prowadzenia przez aptekę takiej działalności i wezwał spółkę prowadzącą aptekę (dalej „spółka”) do usunięcia ciśnieniomierza.
Spółka złożyła odwołanie od decyzji organu I instancji do Generalnego Inspektora Farmaceutycznego (dalej „organ II instancji”), który jednak utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Jak wskazał organ II instancji, przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm., dalej „ustawa”), nie pozwalają na prowadzenie w aptekach ogólnodostępnych działalności polegającej na dokonywaniu pomiarów ciśnienia tętniczego krwi.
Wobec powyższego, spółka złożyła skargę na ww. decyzję organu II instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej „WSA”) wnosząc o jej uchylenie. WSA oddalając skargę zgodził się z organem II instancji stwierdzając, że katalog usług świadczonych przez apteki wymienionych w ustawie jest wyczerpujący, w związku z tym nie ma podstawy prawnej upoważniającej apteki do prowadzenia innej działalności, w tym do przeprowadzenia bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Zobacz serwis: Prawa konsumenta
Skarga kasacyjna do NSA
Spółka wniosła od powyższego wyroku WSA skargę kasacyjną do NSA, domagając się jego uchylenia. Zdaniem spółki, dopuszczalne jest dokonywanie w aptece bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego krwi przez jej klientów samodzielnie lub przy pomocy farmaceuty, a prowadzenie takiej działalności w placówce ochrony zdrowia należy uznać za działalność służącą ochronie zdrowia publicznego.
Wyrok NSA
Wyrokiem NSA uwzględnił skargę kasacyjną spółki oraz wskazał, że zarówno WSA, jak i organy I i II instancji dokonały błędnej wykładni przepisów ustawy, a w konsekwencji błędnie uznały, że w aptece nie może być prowadzona działalność polegająca na dokonywaniu pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Zobacz: Prawa pacjenta
Uzasadnienie wyroku NSA
Zdaniem NSA, przepisy ustawy nie stanowią podstawy prawnej do zakazu wystawienia ciśnieniomierza do użytku klientom apteki. Apteka jest bowiem placówką ochrony zdrowia publicznego, w której świadczone są usługi farmaceutyczne. Badanie ciśnienia tętniczego krwi z pewnością należy do czynności służących ochronie zdrowia publicznego. Ponadto, działalność polegająca na badaniu ciśnienia nie jest zastrzeżona dla innego typu placówek zdrowia publicznego, zatem takie działania mogą być dokonywane w aptekach.
NSA przyznał również rację spółce, która powołała się na zasadę swobody działalności gospodarczej. Jak podkreślił NSA, zakazów i ograniczeń swobody działalności gospodarczej nie można domniemywać, albowiem muszą być one wyraźnie ustanowione w ustawie. W przedmiotowej sprawie brak jest przepisów prawnych, które wprowadzałyby ograniczenie lub zakaz dokonywania pomiaru ciśnienia tętniczego w aptece, wobec czego należy uznać,
że taka działalność jest w aptekach dozwolona.
Podsumowanie
Podsumowując, NSA w wyroku wskazał, że apteka ogólnodostępna, jako placówka ochrony zdrowia, może posiadać ciśnieniomierz do dokonywania bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego przez jej klientów. Wskazany wyrok NSA rozstrzyga dotychczasowe wątpliwości dotyczące zakresu działalności aptek ogólnodostępnych i otwiera możliwość stosowania w aptekach innych, bezpłatnych usług związanych z ochroną zdrowia.