Podstawa prawna i wymiar kary
Przestępstwo oszustwa zostało uregulowane w art. 286 Kodeksu karnego (dalej: k.k.) i polega na osiągnięciu korzyści majątkowej przez doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania i wówczas jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat (§1). Identyczny wymiar kary został przewidziany dla sprawcy, który żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy (§2). Jeżeli oszustwo stanowi wypadek mniejszej wagi, to wówczas ustawodawca przewidział, że sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat (§3).
W przypadku, gdy oszustwo zostało popełnione na szkodę osoby najbliższej, to wówczas pokrzywdzony musi złożyć wniosek o ściganie (§4).
Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019
Strona podmiotowa i przedmiotowa
Przedmiotem ochrony jest mienie własne lub cudze. Co do zasady przestępstwo opiera się o niekorzystne rozporządzenie mieniem, jednak w myśl wyroku SN o sygn. akt IV KK 406/18 z dnia 26 lutego 2019 roku "dla bytu przestępstwa określonego w art. 286 §1 k.k. nie jest wymagane, aby w majątku pokrzywdzonego powstała szkoda. Wprawdzie najczęściej niekorzystne rozporządzenie mieniem będzie prowadzić do spowodowania szkody, jednak nie musi być tak zawsze. Także sprawca, który działa „w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”, takiej korzyści osiągnąć wcale nie musi".
Sprawcą przestępstwa oszustwa może być każdy, kto chce osiągnąć korzyść majątkową za pomocą doprowadzenia drugiej strony do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem. W tym miejscu celem doprecyzowania należy przytoczyć fragment wyroku SA w Warszawie o sygn. akt II AKa z dnia 8 kwietnia 2019 roku, z którego wynika, że "elementy przedmiotowe oszustwa muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania".
Pokrzywdzonym może być podmiot, który został doprowadzony przez sprawcę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i tak za pokrzywdzonego można uznać osoby fizyczne, przedsiębiorców, jednostki samorządu terytorialnego, banki itd.
Jeżeli chodzi o podmiotowość osoby najbliższej, to zgodnie z art. 115 §11 k.k. jest nią małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
Sprawcą może być np. sprzedawca oferujący towar za pomocą serwisu aukcyjnego, zaś pokrzywdzonym jest zwycięzca licytacji, który celem dokończenia licytacji uiszcza sprawcy zapłatę i oczekuje na wylicytowany towar, którego ostatecznie nie otrzymuje.
Sprawcą może być osoba, która przedkładając fałszywe zaświadczenie o zatrudnieniu zaciąga kredyt w banku, wówczas stroną pokrzywdzoną jest bank, który został doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą przedłożenia fałszywego dokumentu.
Polecamy serwis: Prawo karne