Pod koniec kwietnia 2010 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące zasad udzielania pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego. Teraz można się o nią starać niezależnie od tego, czy korzysta się już ze zwolnienia od kosztów sądowych.
Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego należy zgłaszać wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokółu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej.
Przesłanki ustanowienia pełnomocnika z urzędu
Na mocy znowelizowanego art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego może ubiegać się strona niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, jeżeli wraz z wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego złoży oświadczenie na urzędowym formularzu, obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątkowym, źródłach utrzymania i dochodach. Musi z niego wynikać, że strona nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie oraz rodziny.
Może również uzasadniać potrzebę przyznania pełnomocnika z urzędu tym, że zamieszkuje daleko od siedziby sądu i z różnych powodów (np. choroba, konieczność opieki nad członkiem rodziny) nie może stawić się w sądzie osobiście.
Jedną z podstawowych przesłanek do uzyskania takiej pomocy jest to, że sprawa jest zawiła i wymaga udziału pełnomocnika, który by ją reprezentował. Wniosek ten powinien być potwierdzony w miarę możliwości odpowiednimi dokumentami (np. odcinkiem renty, zaświadczeniem o zarobkach itp.).
Ważne jest, żeby wskazać dokładnie wszystkie dochody, jak i stałe wydatki, np. koszty leków, nauki dziecka itd. Jednak to od oceny sądu zależy, czy podane przez stronę powody będą uznane za dostateczne do ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.
Zobacz: Jak złożyć pozew o rozwód?
Spółki i inne osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mogą występować o przyznanie im pełnomocnika z urzędu również w sytuacji, gdy nie są zwolnieni od kosztów sądowych.
Pełnomocnik z urzędu w postępowaniu odwoławczym
W znowelizowanym art. 117 § 6 k.p.c. wprowadza się zasadę, że wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym lub postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sąd przekazuje do rozpoznania sądowi pierwszej instancji, chyba że uzna wniosek za uzasadniony.
Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli będzie miał wątpliwości, co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się ustanowienia adwokata lub radcy prawnego. W konsekwencji, o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego rozstrzygać będzie potrzeba jego udziału w sprawie (art. 117 § 5 k.p.c.) i możność pokrycia jego wynagrodzenia przez stronę, nie zaś - jak dotychczas - posiadanie majątku wystarczającego na zapłatę kosztów sądowych.
Czy można wskazać konkretnego adwokata lub radcę prawnego?
Osoba zainteresowana przyznaniem jej pełnomocnika z urzędu może wystąpić do sądu o przyznanie jej konkretnego adwokata lub radcę prawnego. Właściwa okręgowa rada adwokacka lub okręgowa izba radców prawnych powinna w miarę możliwości wyznaczyć właśnie tego adwokata lub radcę prawnego, po konsultacji z nim. Wówczas wszelkie pisma sąd będzie kierował do pełnomocnika z urzędu, a nie do osoby zainteresowanej.
Można również wystąpić z wnioskiem o zmianę pełnomocnika. We wniosku należy szczegółowo opisać przyczyny dotyczące zmiany pełnomocnika.
Pobierz wzór: Pozew o rozwód
Zażalenie
Na postanowienie odmawiające ustanowienia pełnomocnika z urzędu przysługuje zażalenie. Zażalenie należy wnieść w terminie tygodnia od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia o odmowie do sądu, który wydał to postanowienie.
Zobacz serwis: Rozwody