Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – 10 podstawowych informacji

Klaudia Król
adwokat kościelny
rozwiń więcej
Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – 10 podstawowych informacji / Shutterstock

Oto podstawowe informacje na temat kościelnego procesu małżeńskiego, które mogą być przydatne dla osób zainteresowanych jego rozpoczęciem.

Podobnie jak inne postępowania sądowe ma on swoją specyfikę.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego - lista przydatnych faktów:

  1. Stwierdzenie nieważności małżeństwa następuje wyrokiem sądu kościelnego. Sąd orzeka, że małżeństwo sakramentalne nigdy nie zaistniało z powodu okoliczności występujących w chwili ślubu. Skutkiem stwierdzenia nieważności małżeństwa jest uznanie go za nigdy nieistniejące, w związku z czym strony mogą zawrzeć związek sakramentalny. Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego błędnie określane jest mianem „rozwodu kościelnego”, w prawie kanonicznym nie ma instytucji rozwodów.
  2. W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa biorą udział prawnicy kanoniści, którzy pełnią następujące funkcje: wikariusza sądowego, sędziego audytora, sędziego przewodniczącego, obrońcy węzła małżeńskiego, notariusza, adwokata kościelnego.
  3. Procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa jest złożona – ma zasadnicze etapy: złożenia i przyjęcia skargi powodowej, postępowania dowodowego, podjęcia przez sędziów decyzji ws wyroku.
  4. Powód za pośrednictwem ustanowionego przez siebie adwokata kościelnego powinien zgłosić z jakich tytułów chce prowadzić proces, pozwany ma prawo wnieść inne tytuły.
  5. Zdarza się, że bez udziału jednej ze stron można uzyskać wyrok pozytywny, materiał dowodowy musi być wówczas szczególnie przejrzysty.
  6. Opinia biegłego z zakresu psychologii / psychiatrii stanowi istotny dowód w sprawach z kan. 1095 KPK tj. w procesach toczących się  z tytułu braku wystarczającego używania rozumu, poważnego braku rozeznania oceniającego, niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.
  7. Odpowiedni świadkowie są bardzo ważnymi uczestnikami procesu, przede wszystkim muszą znać dobrze obie strony przez cały okres ich związku.
  8. Uzyskanie pewności moralnej przez sędziów, co do nieważności małżeństwa, powoduje uzyskanie tzw. wyroku pozytywnego. Zgodnie z kan. 1869 KPK sędzia kościelny do wydania wy roku musi mieć pewność moralną w sprawie przez siebie rozpatrywanej, przekonanie to może być oparte jedynie na sile prawnych dowodów, zebranych w instrukcji procesu kościelnego.
  9. Ordynariusz miejsca udziela zgody na zawarcie nowego związku małżeńskiego w sytuacji, gdy w wyroku znajduje się klauzula zakazująca małżeństwa bez zgody ordynariusza. Zdjęcie klauzuli jest procedurą administracyjną. W poszczególnych diecezjach może to odbywać się w różny sposób. W wyroku, stwierdzającym nieważność małżeństwa, wskazane jest, kogo należy prosić o zdjęcie klauzuli zakazującej zawarcie związku małżeńskiego. Tym samym osoba wobec, której klauzula została wydana, będzie mogła wstąpić w ponowny związek małżeński.
  10. Stwierdzenie nieważności małżeństwa umożliwia ponowne zawarcie związku małżeńskiego obu stronom nawet jeśli jedna z nich nie brała udziału w procesie.
oprac. Wioleta Matela-Marszałek
rozwiń więcej
Prawo
Skarga do WSA przez e-Doręczenia jest skuteczna – przełomowe orzeczenie NSA
23 gru 2025

Naczelny Sąd Administracyjny rozwiał wątpliwości dotyczące wnoszenia skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych za pośrednictwem systemu e-Doręczeń. W serii postanowień z października i listopada 2025 r. NSA potwierdził, że taka forma jest w pełni skuteczna, mimo że przepisy p.p.s.a. nie wskazują wprost tego kanału komunikacji.

Niespodzianka dla kierowców przed świętami – obligatoryjna konfiskata pojazdu, która ma poprawić bezpieczeństwo na drogach. Prezydent podpisał ustawę
24 gru 2025

W dniu 22 grudnia 2025 r. Prezydent Karol Nawrocki złożył swój podpis pod ustawą, która ma poprawić bezpieczeństwo na polskich drogach. Ustawa wprowadza m.in. nowe rozwiązania w zakresie przepadku pojazdów mechanicznych, w tym reguluje zupełnie nowe okoliczności, w których policja dokona konfiskaty samochodu (a w dalszej kolejności – sąd będzie mógł, a w określonych przypadkach – musiał orzec przepadek pojazdu).

Niedobrze u niepełnosprawnych. Źle z Wytycznymi, świadczeniem wspierającym, kwotami świadczeń [List]
22 gru 2025

Do redakcji Infor.pl stale wpływają listy od osób niepełnosprawnych rozczarowanych praktyką przyznawania świadczeń dla nich w ostatnich latach. Główny zarzut dotyczy wysłania w grudniu 2024 r. przez przedstawicieli rządu Wytycznych do WZON, które zmodyfikowały (kwotowo w dół) zasady przyznawania świadczenia wspierającego. W opinii osób niepełnosprawnych ci z nich, którzy są w wieku 75+, niewidomi, niesłyszące oraz poruszający się na aktywnych wózkach mają limity punktów poziomu potrzeby wsparcia, co zmniejsza wartość świadczenia wspierającego (albo pozbawia go). Hipotezę tą potwierdza wprost dokument Wytycznych ujawniony przez Infor.pl w odniesieniu do osób niepełnosprawnych w wieku 75+. Obecnie czekamy na wynik interwencji RPO w odniesieniu do pozostałych grup wskazywanych jako pokrzywdzone Wytycznymi. W artykule kolejny list osoby niepełnosprawnej w tej sprawie.

Te sklepy mogą być otwarte w Wigilię w 2025 roku. W jakich zawodach poza handlem praca jest dozwolona w Wigilię i inne święta? Jakie kary grożą pracodawcom?
24 gru 2025

W 2025 roku Wigilia po raz pierwszy będzie dniem wolnym od pracy. Kodeks pracy przewiduje jednak sytuacje, w których praca w niedziele i święta, w tym w Wigilię, jest dozwolona. Które sklepy będą otwarte w Wigilię?

Koniec taniego wykupu mieszkań komunalnych? W Sejmie praca wre nad nowymi przepisami, wejdą w 2027 r.
22 gru 2025

Miliony Polaków przez lata wykupywały mieszkania komunalne za ułamek ich wartości. Teraz to się skończy. Sejm pracuje nad ustawą, która zakaże gminom udzielania wysokich zniżek przy sprzedaży lokali. Zmiany mają wejść w życie latem 2027 roku. Sprawdź, co to oznacza dla najemców, seniorów i samorządów – oraz dlaczego politycy chcą zatrzymać wyprzedaż publicznego zasobu mieszkaniowego.

Wyjaśniamy dlaczego PZON i WZON usuwają punkt 7 wskazań w orzeczeniu o niepełnosprawności. To przez przepisy
22 gru 2025

Przepisy nakazują sprawdzić lekarzowi, czy osoba niepełnosprawna umie się ubrać, umyć oraz czy może wyjść na zewnątrz mieszkania. Jeżeli tak, to lekarz musi ją uznać za samodzielną i niepotrzebującą stałej opieki. Wyklucza to możliwość przyznania pkt 7 we wskazaniach do orzeczenia o niepełnosprawności (stopień znaczny). Sprawdzenie dotyczy zdolności faktycznej, a nie stanu zdrowia. Ta procedura wynika z rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Do redakcji Infor.pl docierają informacje z całej Polski o nagminnym odbieraniu przez WZON i PZON pkt 7. Nie wynika to w naszej ocenie ze zmian w prawie w ostatnich kilkunastu miesiącach. To prawdopodobnie efekt przyjęcia przez PZON-y restrykcyjnej wykładni i skrajnie niekorzystnej dla osób niepełnosprawnych przepisów obowiązujących od dekad. Odebranie pkt 7 oznacza, że osoba niepełnosprawna nie wymaga ciągłej opieki, a jej opiekun nie otrzyma świadczenia pielęgnacyjnego (w 2026 r. 3386 zł miesięcznie - podwyżka o 99 zł do 2025 roku (3287 zł). Problem dotyczy przede wszystkim dzieci autystycznych, które w wieku 4-6 lat otrzymywały czasowo pkt 7, a przy ponownym stanięciu na komisji PZON w wieku np. 8 lat są pozbawiane pkt 7 - rodzice nie rozumieją jak to możliwe przy niezmienionym stanie zdrowia ich dziecka. Odpowiedź jest bardzo prosta - Wasze dzieci umieją się w wieku 8 lat samodzielnie ubrać i wykąpać, a kiedy miały 4 lata orzecznicy przyjmowali, że wymagają Waszej pomocy.

Aplikacja "Schrony" pokazuje gdzie się ukryć. Czy będzie rozbudowana?
22 gru 2025

Aplikacja "Schrony" uruchomiona w poprzednim roku pokazuje gdzie się ukryć. Można w niej sprawdzić rozmieszenie miejsc schronienia dla ludności. Najwięcej schronów i ukryć znajduje się na Śląsku i Mazowszu. Czy aplikacja będzie rozbudowana?

Wigilia wolna od pracy w praktyce nie dla wszystkich pracowników. Oto dlaczego szef-pracoholik jest groźny dla całej firmy
22 gru 2025

Zgodnie z przepisami od 2025 roku 24 grudnia jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Wolna Wigilia przez wielu jest oceniana jako gest troski o pracowników, ukłon w stronę work-life balance i odpowiedź na realne potrzeby ludzi. W publicznej debacie jednak rzadko mówi się to tym, jak ta decyzja wpływa na liderów. Bo choć zespoły szybciej myślą o barszczu i choince, dla kadry zarządzającej święta to często jeden z najbardziej intensywnych i obciążających momentów w roku. To właśnie liderzy wykonują w tym czasie ogromną, niewidzialną pracę.

Jawność płac - początek zmian 24 grudnia 2025 r. Co naprawdę się zmienia teraz, co za pół roku a co jeszcze później?
22 gru 2025

W Wigilię 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie pierwsze zmiany kodeksu pracy dotyczące przejrzystości wynagrodzeń w procesie rekrutacyjnym. Pracodawcy będą musieli przekazywać kandydatom informację o proponowanym wynagrodzeniu (kwocie lub przedziale) oraz stosować neutralny język w ofertach pracy. Kolejne rozwiązania wynikające z unijnej dyrektywy o równości wynagrodzeń mają zostać wdrożone w prawie krajowym do 7 czerwca 2026 r., przy czym część obowiązków (np. raportowanie) będzie uruchamiana etapami w kolejnych latach.

Nowa ulga dla posiadaczy studni, która wzbudza kontrowersje – „jak tylko ludzie dowiedzą się o tym, że procedujemy taką ustawę, to od jutra u nas będą kopali następne studnie”. Kto ostatecznie zostanie zwolniony z opłaty i będzie mógł uniknąć nawet 60 tys. zł kary?
24 gru 2025

W dniu 17 października 2025 r., do Sejmu został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – prawo wodne, który zakłada czasowe zwolnienie z opłaty legalizacyjnej za urządzenie wodne wykonane bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia wodnoprawnego oraz warunkowe zwolnienie z przewidzianych w ustawie kar pieniężnych. Oszacowano, że na rozwiązaniu przewidzianym w projekcie, może skorzystać nawet 40 tys. gospodarstw rolnych, jednak – nie tylko rolnicy będą mogli bezkosztowo zalegalizować swoje studnie. Ten aspekt wzbudził niemałe kontrowersje podczas posiedzenia sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

pokaż więcej
Proszę czekać...