Rozwód wiąże się z koniecznością dopełnienia szeregu obowiązków formalnych. Choć zostały one określone w obowiązujących przepisach, to nie zawsze wywiązanie się z nich jest proste. Na dodatek przepisy ostatnio się zmieniły.
- Zarówno małżeństwo, jak i rozwód mogą oznaczać zmianę nazwiska
- Prawo określa zasady i ogranicza uprawnienia w czasie
- Na dopełnienie formalności jest teraz dużo więcej czasu
Zarówno małżeństwo, jak i rozwód mogą oznaczać zmianę nazwiska
Temat zmiany nazwiska w związku z zawarciem małżeństwa i rozwodem budzi kontrowersje. Na gruncie obowiązujących przepisów o nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo przed sporządzeniem przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z małżonków może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka. Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów. W razie niezłożenia oświadczenia w sprawie nazwiska, każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko.
Jak z tego wynika, nie tylko żona może przyjąć nazwisko męża, ale i mąż może podjąć decyzję o przyjęciu nazwiska żony lub utworzeniu nazwiska dwuczłonowego. Mimo tego w Polsce zwyczajowo to nadal żona przyjmuje nazwisko męża, a podjęcie analogicznej decyzji przez męża bywa niezrozumiałe dla otoczenia.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory
Prawo określa zasady i ogranicza uprawnienia w czasie
Tematyka zmiany nazwiska bywa kłopotliwa również w przypadku ewentualnego późniejszego rozwodu. Często słyszy się o tym, że małżonek, którego nazwisko zostało przyjęte przez drugiego (najczęściej mąż), oczekuje czy wręcz żąda rezygnacji z używania go i powrotu do „swojego" nazwiska. Tymczasem w praktyce sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana, a „właściciel nazwiska” nie ma w tym zakresie nic do powiedzenia. Nawet jeśli rozwodowi towarzyszą negatywne emocje, nie musi to wcale oznaczać, że rozwodzący się współmałżonek chce wrócić do swojego poprzedniego nazwiska. Często jest już z nim kojarzony w pracy, którą wykonuje, jeśli małżonkowie posiadają dzieci, to zapewne posługują się one tym właśnie nazwiskiem, a dodatkowo zmiana wiąże się z komplikacjami związanymi z koniecznością wymiany dokumentów. To dlatego zgodnie z obowiązującymi regulacjami decyzję dotyczącą nazwiska może podjąć tylko i wyłącznie rozwiedziony małżonek. Co więcej, od niedawna ma na to naprawdę sporo czasu. Od 8 października 2025 roku jest to aż rok od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu. Przed wprowadzeniem zmiany były to jedynie trzy miesiące.
Na dopełnienie formalności jest teraz dużo więcej czasu
Skąd pomysł na taką zmianę? Jak wynika z uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej, pojawiało się w tym zakresie wiele postulatów społecznych, w tym Stowarzyszenia Urzędników Stanu Cywilnego RP. Wynikało z nich, że wydłużenie terminu do 1 roku jest zasadne m.in. dlatego, że prawomocne wyroki rozwodowe nie zawsze w terminie 3 miesięcy od ich uprawomocnia się są doręczone do USC. To sprawiało, że osoby zainteresowane zmianą nazwiska musiały korzystać z bardziej wymagającego, dłuższego i droższego trybu administracyjnego. Wskazywano również na niezmiernie ważny aspekt emocjonalny związany z przeprowadzeniem postępowania rozwodowego, który często sprawiał, że nie każdy z małżonków był w stanie w tak krótkim terminie skorzystać z przysługujących mu w tym zakresie uprawnień. To dlatego termin roku uznano za zasady i bezpieczny, zarówno z punktu widzenia obiegu dokumentów, jak i umożliwienia rozwodzącemu się małżonkowi podjęcia świadomej i przemyślanej decyzji o skorzystaniu z uprawnienia. Nie zmienił się sam tryb postępowania – małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, poprzez złożenie oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem.
art. 25, art. 59 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809)
Polecamy: Kalendarz 2026