W piątek (red. 28 lipca 2023 r.) Sejm przyjął 5 z 17 poprawek Senatu do noweli Kodeksu cywilnego. Zmiana przepisów ma na celu lepsze zabezpieczenie spadkobierców, głównie małoletnich i całkowicie ubezwłasnowolnionych oraz ograniczenie poszukiwania przez sądy dalekich krewnych spadkodawcy.
- Prawo spadkowe - co się zmienia
- Trzecia grupa spadkowa
- Krótszy czas postępowań sądowych
- Spadek a uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
Jak informuje PAP: Nie zostały przyjęte senackie poprawki wykreślające szereg przepisów, o które uzupełniono nowelizację w trakcie prac w Sejmie już po pierwszym czytaniu. Jak wskazało senackie Biuro Legislacyjne wówczas "tekst projektu ustawy został uzupełniony o zmiany, które istotnie wykraczają poza materię pierwotnego przedłożenia", co jest niekonstytucyjne, gdyż naruszyło zasadę rozpatrywania proponowanych regulacji w trzech czytaniach.
Nowela trafi teraz do podpisu prezydenta.
Dodane wówczas do nowelizacji przepisy odnoszą się m.in. do zadośćuczynień w sprawach cywilnych, zapisów ustaw o ustroju sądów dotyczących przenoszenia referendarzy sądowych i delegowań sędziów sądów powszechnych do sądów administracyjnych oraz sędziów i prokuratorów wojskowych.
Prawo spadkowe - co się zmienia
Zasadniczo nowelizacja ma na celu rozwiązanie problemów występujących w praktyce stosowania przepisów z zakresu prawa spadkowego skutkujących wzrostem liczby rozpatrywanych spraw. Założeniem zmian jest też skrócenie czasu trwania postępowań spadkowych.
Trzecia grupa spadkowa
Nowelizacja zmienia tzw. trzecią grupę spadkową - dziadków spadkodawcy, a także ich zstępnych, czyli potomków. Zgodnie z nowelą krąg spadkobiorców zostanie w tej grupie zawężony do dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz ich zstępnych.
W związku z tym wyłączeni od dziedziczenia zostaliby dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia, które - według autorów przepisów - często nie utrzymuje relacji ze spadkodawcą. Zmiana ma dostosować prawo spadkowe do istniejących wzorców relacji rodzinnych w tej grupie spadkobierców.
Krótszy czas postępowań sądowych
"Skróci to także czas trwania postępowań i ograniczy potrzebę poszukiwania z urzędu przez sąd i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy. Nie będzie już potrzeby długotrwałego poszukiwania dalekich krewnych osoby zmarłej, którzy często nawet nie zdawali sobie sprawy z jej śmierci. Efektem nowych przepisów będą więc znacznie szybsze postępowania spadkowe" - uzasadnili autorzy.
Spadek a uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
Ponadto nowelizacja umożliwia uznawanie za niegodne dziedziczenia osoby, które "uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową". Dotyczyć to także ma uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą.
Inna z uchwalonych zmian dotyczy oświadczeń o przyjęciu lub odrzucenia spadku. Obecnie przepisy przewidują, że spadkobiorca na złożenie takiego oświadczenia ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Na mocy planowanych zmian termin ten byłby zawieszony w sytuacji, w której złożenie takiego oświadczenia będzie wymagać zezwolenia sądu opiekuńczego.
autor: Mateusz Mikowski, Aleksandra Rebelińska