Zachowek jest uprawnieniem przysługującym najbliższej rodzinie zmarłego w sytuacji, gdy zostali oni pominięci w testamencie. Czy roszczenie o zachowek jest jednak dziedziczne?
Czym jest zachowek?
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która ma na celu ochronę praw najbliższej rodziny zmarłego. Chodzi tu o sytuację, w której spadkodawca rozporządza swoim majątkiem w formie testamentu, jednak pomija w nim członków swojej najbliższej rodziny. Przez najbliższą rodzinę rozumie się tu jedynie zstępnych, małżonków oraz rodziców spadkodawcy. Warto podkreślić, że zachowek nie dotyczy więc rodzeństwa. Jeżeli wyżej wymienione osoby nie zostały powołane do spadku, nie został na ich rzecz ustanowiony zapis testamentowy, a także nie uzyskały od spadkodawcy darowizny, wówczas przysługuje im roszczenie o zachowek. Powinno ono być kierowane do spadkobierców testamentowych celem zapłaty przez nich sumy pieniężnej, potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. W zależności od sytuacji uprawnionego różna jest wysokość zachowku. W wypadku kiedy uprawnionym jest osoba trwale niezdolna do pracy lub małoletnia, wówczas tytułem zachowku należy jej się 2/3 ustawowego udziału spadkowego. We wszystkich pozostałych przypadkach zachowek wynosi połowę wartości tego udziału.
Zobacz także: Czym jest zachowek
Dziedziczenie prawa do zachowku
Pojawia się jednak wątpliwość, co dzieje się z roszczeniem o zachowek w sytuacji, gdy uprawniony do niego umrze zanim zdąży się o swoje prawo upomnieć. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, należy przyjąć, że roszczenie z tytułu zachowku uprawnionego, który nie zaspokoił go w związku ze śmiercią, przechodzi na dzieci dziedziczące po nim. Tak więc roszczenie o wypłatę zachowku wchodzi do spadku po uprawnionym. Dziedziczenie zachowku odbywa się na takich samych zasadach jak dziedziczenie całego majątku, jednak z zawężeniem kręgu uprawnionych jedynie do zstępnych. Podlega on podziałowi pomiędzy zstępnych uprawnionych do dziedziczenia ustawowego po osobie, która była uprawniona do otrzymania zachowku, jednak przedwcześnie zmarła.
Kup ebook: Zachowek - uprawnieni, obliczanie, wydziedziczenie
Osoby wyłączone od dziedziczenia
Warto pamiętać, iż osoby, które zostały przez spadkodawcę wydziedziczone, nie są uprawnione do zachowku. Skutki prawne wydziedziczenia obejmują jednak tylko konkretnie określoną osobę, nie rozciągają się na jej zstępnych. Z treści art. 1011 Kodeksu cywilnego wynika wprost, że zstępni (i jedynie oni) osoby wydziedziczonej są uprawnieni do zachowku. Przyczyny wydziedziczenia mają charakter bardzo osobisty (np. nie dopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych), a co za tym idzie tylko i wyłącznie ten, kogo dana okoliczność dotyczy może zostać wydziedziczony. Wówczas prawo do zachowku przechodzi na jego zstępnych i podlega równemu dziedziczeniu przez nich. Również w sytuacji, kiedy osoba uprawniona zrzeknie się spadku, roszczenie o zachowek przechodzi na jej zstępnych. Chodzi tu jednak tylko o te sytuacje, kiedy zrzeczenie się uprawnionego nie obejmuje jego zstępnych.
Zobacz także serwis: Spadki