Czym jest zachowek

W niektórych przypadkach zachowek przysługuje również spadkobiercom ustawowym – jeśli masa spadkowa była znacząco uszczuplona przez darowizny spadkodawcy na rzecz osób trzecich.

Jaki jest cel zachowku

Instytucja zachowku ma podłoże humanitarne - ma celu niejako zadośćuczynić najbliższym spadkodawcy to, że zostali pominięci w testamencie lub to, że ich udział w spadku został zminimalizowany.

Zdarza się jednak, że (w wyniku nie do końca uczciwego sposobu wyliczania wartości zachowku) wypłata świadczenia przez spadkobiercę przynosi mu więcej szkody niż korzyści przyniósł mu spadek.

Zachowek co do zasady jest świadczeniem pieniężnym (jeśli uprawniony nie wyrazi na to zgody, nie może być wydany „w naturze”).

Kto jest uprawniony do zachowku

Uprawnionymi do zachowku są:

• małżonek i zstępni spadkodawcy;
• małżonek i rodzice spadkodawcy (jeśli nie miał dzieci lub nie dożyły otwarcia spadku).

Rodzeństwo spadkodawcy nigdy nie jest uprawnione do zachowku!

Powyższe osoby są uprawnione do zachowku jeśli dziedziczyły by według ustawy. Tak więc nie są uprawnione do zachowku:

• osoby niegodne,
• małżonek odsunięty od dziedziczenia w oparciu o złożony pozew o rozwód, lub separację z jego wyłącznej winy,
• osoby, które spadek odrzuciły,
• osoby wydziedziczone przez spadkodawcę (wydziedziczenie, to de facto pozbawienie prawa do zachowku),
• osoby, które umownie zrzekły się dziedziczenia.

Jeśli zstępny (dziecko, wnuk) spadkodawcy został pozbawiony prawa do zachowku, co do zasady zostają do niego powołani jego zstępni (chyba, że w ramach umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia strony postanowiły inaczej).

Jacek K. syn Józefa K. został uznany za niegodnego dziedziczenia, tym samym zostało mu odmówione prawo do zachowku (Józef K. sporządził testament). W takim wypadku zachowku może domagać się syn Jacka C.

Zobacz: Jak bronić się przed zapłatą zachowku

Jaka jest wysokość zachowku

Wysokość zachowku nie ma stałej wartości. Jest też uzależniona od wieku, oraz charakterystyki spadkobiercy ustawowego.

Co do zasady zachowek wynosi 1/2 tego, co dana osoba otrzymała by gdyby dziedziczyła ustawowo.

Jednakże:

•  wobec osób trwale niezdolnych do pracy
•  osób małoletnich

Zachowek wynosi 2/3 tego co otrzymaliby dziedzicząc z ustawy.

Jednakże do wyliczenia hipotetycznego udziału – uwzględnia się również spadkobierców, którzy nie mogą (np. są niegodni), lub nie chcą dziedziczyć (np. odrzucili spadek, lub zrzekli się go).