Trzy lata temu pozarządowa organizacja Czarna Owca przedstawiła raport „Jak Polacy znęcają się nad zwierzętami” oparty na rocznej obserwacji pracy sądów, prokuratury i policji. Raport zwraca uwagę na pobłażliwość wymiaru sprawiedliwości w sprawach o znęcanie się nad zwierzętami. W latach 2012-2014 spośród wszystkich zgłoszonych przypadków znęcania się nad zwierzętami, aktem oskarżenia skończyło się zaledwie 19,2% zgłoszeń. W 31,5% przypadków prokuratura odmówiła wszczęcia postępowania, a w 42,6% sąd sprawę umorzył.
Zobacz: Sprawy karne
Ustawa o ochronie zwierząt z 1997 roku
Podstawowy akt w polskim systemie prawa ustanawiający zasady humanitarnej ochrony zwierząt. W Ustawie intencją ustawodawcy wyraźnie stało się określenie zasad ochrony zwierząt oraz uregulowanie postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi przez ludzi w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. Nie ograniczono się zaledwie do wskazania czynów zabronionych i określenia sankcji karnych za ich popełnienie. Podstawowa zasada humanitarnej ochrony zwierząt została wyrażona w art. 5 Ustawy o ochronie zwierząt. Zgodnie z nią każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania, a więc uwzględniającego potrzeby zwierzęcia oraz zapewniającego mu opiekę i ochronę. Konieczność humanitarnego traktowania zwierząt jest następstwem art. 1, którego istota polega na tym, że zwierzę jako byt zdolny do odczuwania cierpienia nie może być traktowany jako rzecz.
Zobacz: Prawo
Potrzeba zmian
Ministerstwo Sprawiedliwości w uzasadnieniu do projektu o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz Kodeksu karnego opiera się na danych statystycznych. Z badań przeprowadzonych przez resort sprawiedliwości wynika, że w latach 2001-2014 nie spadła liczba zabójstw i znęcania się nad zwierzętami. Z drugiej strony rośnie liczba przypadków dokonywania tych czynów ze szczególnym okrucieństwem. Za potrzebą wprowadzenia zmian w przepisach ustawy o ochronie zwierząt przemawiają również względy systemowe. Obecnie obowiązuje kara do 2 lat pozbawienia wolności za zabicie zwierzęcia. Według MS jest ona rażąca i nie znajduje uzasadnienia na tle powiązanych systemowo regulacji prawnokarnych.
Zobacz: Kodeks karny
Nowelizacja
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz Kodeksu karnego dotyczy zaostrzenia kar za zabijanie zwierząt i znęcanie się nad nimi z 2 do 3 lat pozbawienia wolności, a jeśli czyny te byłyby dokonywane "ze szczególnym okrucieństwem", górna granica kary zostałaby zwiększona z trzech do pięciu lat. MS wskazało, że podniesienie górnej granicy kary za czyn dokonany ze szczególnym okrucieństwem ujednolica przepisy, gdyż obecnie kara za różne formy kłusownictwa i polowania wynosi do pięciu lat więzienia.
Ponadto resort chce wprowadzenia obligatoryjnego orzekania przez sąd nawiązki w wysokości od 1 tys. zł do nawet 100 tys. zł. na cele ochrony zwierząt w przypadku skazania za przestępstwa przeciwko zwierzętom. Nawiązki mają wpływać na konta organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną zwierząt. Wzmocni to pozycję tych organizacji, co będzie dodatkową korzyścią z tego przepisu.
W znowelizowanej ustawie wobec osób, które dopuściły się wobec zwierząt czynów ze szczególnych okrucieństwem sąd może orzec o zakazie posiadania określonej kategorii zwierząt oraz uniemożliwienia wykonywania prac, czynności i działalności związanych z wykorzystywaniem zwierząt.
Uzupełniony miałby też zostać Kodeks karny - jeżeli ktoś nie będzie przestrzegał zakazów orzeczonych na podstawie ustawy o ochronie zwierząt, będzie mógł zostać za to skazany na karę do trzech lat pozbawienia wolności. Jak sygnalizowało Ministerstwo Sprawiedliwości, do tej pory uchylanie się od wykonywania tych zakazów nie było objęte regulacją Kodeksu karnego.
Opracowano na podstawie projektu o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy – Kodeks karny (Druk nr 1509)