Przepisy Kodeksu cywilnego uzależniają możliwość zawierania prawnie wiążących umów od dwóch istotnych warunków. Pierwszy to posiadanie zdolności prawnej, czyli zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków. Ma ją każdy z nas od urodzenia. Drugi warunek to posiadanie zdolności do czynności prawnych, czyli zdolności do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. W tym przypadku sytuacja jest już trochę bardziej skomplikowana. Ale po kolei.
Niepełnoletni i umowy
Już za kilka dni rozpocznie się kolejny rok szkolny. Wyobraźmy sobie więc taką sytuację. Rodzice posyłają dziecko do szkoły z nowym laptopem, który kosztował 2 tys. zł. Po powrocie z lekcji okazało się, że dziecko sprzedało swojego laptopa za 500 zł koledze ze szkoły. Rodzice kupca stwierdzili, że skoro pieniądze zostały zapłacone, to umowa jest ważna i nie zamierzają zwrócić komputera. Co można zrobić w takiej sytuacji?
Odpowiedź znajdziemy dzięki uważnej lekturze Kodeksu cywilnego właśnie w kontekście zdolności do czynności prawnych. Jeżeli w tak opisanej sytuacji sprzedawca nie skończył jeszcze 13 lat, umowa będzie nieważna. Osoba niepełnoletnia poniżej 13 roku życia nie ma bowiem zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że czynności prawne przez nią dokonywane, poza nielicznymi wyjątkami drobnych umów, są nieważne.
Trochę inaczej przedstawia się sytuacja nastoletniego sprzedawcy, który przekroczył już 13. rok życia. W takiej sytuacji nastolatek korzysta już z ograniczonej zdolności do czynności prawnych i może dokonywać drobnych umów życia codziennego. Ta zdolność nie dotyczy jednak czynności, w których taka osoba zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem. A z taką sytuacją mamy do czynienia przy umowie sprzedaży. Zgodnie z art. 17 Kodeksu cywilnego umowa taka wymaga potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego, czyli najczęściej rodzica.
W braku takiego potwierdzenia umowa będzie nieważna.
Zobacz także: Małoletni jako strona umowy
Jaki kroki podjąć?
W takiej sytuacji rodzice, odmawiając potwierdzenia zawartej umowy, mogą zażądać zwrotu laptopa, wydając jednocześnie zapłaconą sumę. Zwrot świadczeń powinien być wzajemny, a rodzice sprzedawcy mają prawo zatrzymać zapłaconą sumę do czasu zwrotu laptopa (art. 496 w zw. z art. 497 Kodeksu cywilnego).
Jeżeli jednak druga strona dalej będzie opierać się i zwróci rzeczy, wtedy też należy skierować sprawę do sądu o ustalenie prawa własności oraz wydanie rzeczy.
Zobacz również: Umowa sprzedaży- krok po kroku