Odbywanie kary pozbawienia wolności samo w sobie stanowi dużą niedogodność dla skazanych ze względu na odosobnienie, Utrudniony kontakt z najbliższymi itd. Pobyt w więzieniu może stać się dla skazanego jeszcze bardziej przykry, jeżeli zostanie na niego nałożona jedna z kar dyscyplinarnych.
Kary dyscyplinarne stanowią jeden ze sposób wpłynięcia na zachowanie skazanego – innym sposobem są nagrody. Celem kary jest nie tylko utrzymanie dyscypliny i porządku w zakładzie karnym ale także i wywołanie pewnego efektu resocjalizującego u ukaranego. Podobnie jest z nagrodą – jednym z jej celów jest zachęcenie skazanych do przestrzegania porządku panującego w danym zakładzie karnym.
Za co więźniowi może zostać wymierzona kara?
Przepisy kodeksu karnego wykonawczego nie formułują jednolitego katalogu czynów zabronionych. Art. 142 kkw stanowi, że: skazany podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie nakazów lub zakazów wynikających z ustawy, regulaminu lub innych przepisów wydanych na jej podstawie albo ustalonego w zakładzie karnym lub miejscu pracy porządku.
Kara dyscyplinarna może zostać wymierzona więźniowi, który dopuści się naruszenia szeroko rozumianych nakazów, zakazów wynikających z przepisów regulujących zasady odbywania kary pozbawienia wolności. To naruszenie nazywane jest przekroczeniem.
Kara dyscyplinarna może zostać wymierzona za naruszenie zakazów wynikających z art. 116a kkw – spożywanie alkoholu, używanie środków odurzających, uprawianie gier hazardowych, robienie sobie i innym więźniom tatuaży, itd. Może też zostać wymierzona za naruszenie przepisu regulaminu, który zakazuje np. opuszczania stołówki w trakcie spożywania posiłku.
Podsumowując to zagadnienie, nie sposób wymienić wszystkich przekroczeń, za które skazany może ponieść karę dyscyplinarną – wszystko zależy od regulaminu danego zakładu karnego, który może okazać się łagodny dla więźniów lub surowy.
Skazany odpowiada dyscyplinarnie za przekroczenia popełnione w czasie odbywania kary, a więc także ,,na przepustce’’, w czasie rozprawy sądowej , przesłuchania poza więzieniem, konwojowania itd.
Jakie kary można wymierzyć skazanemu?
Katalog kar określa art. 143 kkw, zgodnie z którym karami dyscyplinarnymi są:
- nagana;
- pozbawienie wszystkich lub niektórych niewykorzystanych przez skazanego nagród lub ulg albo zawieszenie ich wykonania, na okres do 3 miesięcy;
- pozbawienie korzystania z udziału w niektórych zajęciach kulturalno-oświatowych lub sportowych, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy, na okres do 3 miesięcy;
- pozbawienie możliwości otrzymania paczek żywnościowych, na okres do 3 miesięcy;
- pozbawienie lub ograniczenie możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych lub wyrobów tytoniowych, na okres do 3 miesięcy;
- udzielanie widzeń w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą, na okres do 3 miesięcy;
- obniżenie przypadającej skazanemu części wynagrodzenia za pracę, nie więcej niż o 25%, na okres do 3 miesięcy;
- umieszczenie izolatce na okres do 28 dni.
Bardzo wyraźnie widać, że katalog kar został ułożony w kolejności od najłagodniejszej do najbardziej dotkliwej dla skazanego.
Kar z punktów nr. 4,5 i 8 nie stosuje się wobec kobiet w ciąży, karmiących lub sprawujących opiekę nad własnymi dziećmi w domach matki i dziecka.
Umieszczenie więźnia w izolatce może mieć miejsce tylko w przypadku popełnienia przekroczenia naruszającego w poważnym stopniu obowiązującą w zakładzie karnym dyscyplinę i porządek. W czasie przebywania w izolatce więzień nie może:
- korzystać z widzeń;
- korzystać ze sprzętu audiowizualnego i komputerowego;
- bezpośrednio uczestniczyć wspólnie z innymi skazanymi, w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii; na żądanie skazanego należy mu jednak umożliwić bezpośrednie uczestniczenie w nabożeństwie w warunkach uniemożliwiających mu kontakt z innymi skazanymi;
- brać udział w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy;
- dokonywać zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych;
- uczestniczyć w nauczaniu i zatrudnieniu poza celą;
- korzystać z własnej odzieży, obuwia oraz wyrobów tytoniowych.
Zasady wymierzania kar dyscyplinarnych
Kary dyscyplinarne z pkt.4,5,7,8 wymierza dyrektor zakładu karnego, a inne kary również osoba przez niego upoważniona. Przy wymierzaniu kar dyscyplinarnych należy kierować się określonymi dyrektywami – dokładny opis zasad wykonywania kar dyscyplinarnych znajdą państwo w niżej wskazanym artykule.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 665 z późn. zm.)