Podstawa prawna i kary
Zgodnie z art. 121 §1 Kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) osoba, która pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Dodatkowo w myśl art. 121 §2 k.w., tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne. W tym przypadku ustawodawca pozwala na orzeczenie środka karnego w postaci obowiązku zapłaty równowartości wyłudzonego mienia (art. 121 §3 k.w.). Z powyższego wynika, że ustawodawca daje możliwość, aby sąd wymierzał karę w zależności od powagi sytuacji i ostatecznie może wymierzyć karę najłagodniejszą w postaci grzywny, jak również karę najsurowszą w postaci aresztu.
Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019
Strony wykroczenia
Analizując omawianą regulację, można dojść do wniosku, że stronami niniejszego wykroczenia są: konsument, który nie zamierza regulować swoich zobowiązań i w rezultacie dopuszcza się szalbierstwa, oraz pokrzywdzony, który z kolei odpowiada różnym definicjom przedsiębiorcy istniejącym w polskim porządku prawnym i ponosi straty w związku z czynami sprawcy dopuszczającego się szalbierstwa.
Obowiązek zapłaty równowartości wyłudzonego mienia
Ustawodawca przewidział możliwość orzeczenia obowiązku zapłaty równowartości wyłudzonego mienia ale tylko w sytuacji uregulowanej w art. 121 §2 k.w. Obowiązek ten nie jest możliwy w oparciu o regulację art. 121 §1 k.w., albowiem brak jest wyraźnego wskazania w przepisach o możliwości stosowania niniejszego obowiązku, na co zwraca się uwagę w orzecznictwie SN. Jako przykład z orzecznictwa można wskazać m.in. wyrok SN o sygn. akt II KK 245/14 z dnia 30 września 2014 roku, zgodnie z którym "art. 28 §2 k.w. stanowi wyraźnie, że środki karne przewidziane w Kodeksie wykroczeń można orzec, jeżeli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Przepis art. 121 §1 k.w. nie przewiduje możliwości orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Jedynie w przypadku realizacji znamion wykroczenia z art. 121 §2 k.w. istnieje możliwość orzeczenia obowiązku zapłaty równowartości wyłudzonego mienia." Nadto w myśl wyroku SN o sygn. akt II KK 336/14 z dnia 22 stycznia 2015 roku "przewidziany w art. 121 §3 k.w. środek karny obowiązku naprawienia szkody w postaci zapłaty równowartości wyłudzonego świadczenia w odniesieniu do przewozu środkiem komunikacji, nie może być bowiem orzeczony w przypadku skazania obwinionego za wyłudzenie takiego przewozu od przedsiębiorcy dysponującego taryfową reakcją represyjną. Kodeks wykroczeń nie przewiduje zaś, w żadnym przepisie szczególnym, obligatoryjnego lub fakultatywnego orzeczenia obowiązku zapłaty równowartości wyłudzonego mienia od sprawcy ukaranego za wykroczenie określone w art. 121 §1 k.w."
Polecamy serwis: Przestępstwa