Kradzież i przywłaszczenie rzeczy uregulowane są w art. 119 kodeksu wykroczeń. Wskazany przepis identyfikuje potencjalne działania podjęte przeciwko cudzym rzeczom ruchomym. Zwraca uwagę fakt, iż przepis ten nie dokonuje rozróżnienia na mienie prywatne i społeczne, a zatem pod jego ochroną pozostaje każdy rodzaj mienia. Za wykroczenie przepis przewiduje karę aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.
Kradzież a przywłaszczenie
Należy wskazać, iż z uwagi na charakter omawianego wykroczenia można je popełnić tylko umyślnie. Różnica między kradzieżą a przewłaszczeniem mienia zawiera się w fakcie wejścia w posiadanie danej rzeczy. Kradzież polega bowiem na tym, że sprawca bezprawnie zabiera (zagarnia) cudzą rzecz ruchomą w celu pozbawienia tej osoby władztwa nad nią i samodzielnego dysponowania tą rzeczą.
Zobacz również: Kradzież
Z kolei w przypadku przywłaszczenia dany sprawca jest już w legalnym posiadaniu danej rzeczy i jedynie podejmuje zachowanie mające na celu pozbawienia władztwa nad rzeczą właściciela oraz dysponowania rzeczą za niego.
Gdy dana osoba będzie chciała zabrać portfel pasażerce autobusu, musi najpierw wyjąć go z jej torebki i dopiero jeżeli to uczyni będzie mogła nim dysponować bezprawnie. Taka osoba będzie wtedy złodziejem i popełni kradzież.
Jeżeli natomiast miałaby miejsce taka sytuacja, że dana osoba (X) pożyczyła od drugiej (Y) jakąś rzecz (np. książkę), to wówczas X będzie w legalnym posiadaniu książki. Jeżeli jednak nie odda jej w terminie z rozmysłem i będzie ją trzymała bezprawnie to jej czyn będzie stanowił przywłaszczenie mienia.
Taka sama sytuacja (przewłaszczenia) może mieć miejsce w przypadku małżonków, tj. żona (lub mąż) może przywłaszczyć rzecz należącą do wspólnego majątku małżeńskiego, czyli bezprawnie ją traktować wyłącznie jak swoją z zamiarem pozbawienia władztwa drugiego małżonka.
Zobacz również: Jaka sankcja za kradzież i przywłaszczenie rzeczy
Odpowiedzialność za wykroczenie
Odnośnie problematyki odpowiedzialności za kradzież lub przywłaszczenie należy wskazać na to, że przepis ujmuje nie tylko samo popełnienie kradzieży (lub przywłaszczenia), ale również i usiłowanie dokonania tego czynu, czyli zachowania zmierzające bezpośrednio do dokonania czynu,który jednak nie następuje.
Należy dodatkowo wskazać, że ustawodawca zdecydował również o penalizacji osób, które pomagają w popełnieniu tego wykroczenia i tych, które do jego popełnienia podżegają.
Jeżeli A celowo zasłania B w supermarkecie, podczas gdy ten chowa towary do plecaka w celu kradzieży i zostaną oni złapani na bramce sklepu, to A odpowiada za pomocnictwo w usiłowaniu kradzieży, a B odpowiada za usiłowanie kradzieży.
Kodeks wykroczeń przewiduje konstrukcję umożliwiającą pokrzywdzonemu odzyskanie skradzionej rzeczy (czyli jej zwrot w ramach naprawienia szkody) lub odzyskanie równowartości skradzionej rzeczy, jeżeli zwrot rzeczy nie nastąpił (przy czym jest to fakultatywne, czyli zależne od decyzji sądu).
Podstawa prawna: art. 119 kodeksu wykroczeń.
Zobacz serwis: Charakterystyka wykroczeń