Kary i środki karne

Wyższe grzywny za wykroczenia mogą być – zdaniem RPO - narzędziem walki z protestami społecznymi.

Kary za złamanie ograniczeń pandemicznych są przedmiotem kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich do Sądu Najwyższego. Zdaniem RPO nie można karać za wykroczenie osób, które naruszały m.in. zakaz korzystania z parków ustanowiony na mocy rozporządzenia.

Lockdown wpłynął na liczbę kar. Zmniejszyła się liczba nałożonych przez policję grzywien. Ze statystyk wynika jednak, że wartość nałożonych kar wzrosła.

Radca prawny Piotr Dobrowolski podkreśla, iż policjant może nałożyć mandat karny do 500 zł. "Mamy prawo odmówić przyjęcia" – mówi prawnik. Kiedy jednak mandat powinniśmy przyjąć bez dyskusji?

Areszt jest izolacyjną formą ukarania sprawcy przewidzianą w Kodeksie wykroczeń i będącą odpowiednikiem kary pozbawienia wolności znanej z Kodeksu karnego. Ile może trwać kara aresztu, kiedy może a kiedy nie może być stosowana?

Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro na konferencji prasowej w dniu 7 listopada 2017 r. zapowiedział zaostrzenie kar za niedopilnowanie groźnego psa. Jeżeli przepisy wejdą w życie to za to wykroczenie grozić będzie grzywna nawet do 5 tys zł.

Zaostrzenie kar dla osób po użyciu alkoholu, a nie jak dotychczas w stanie nietrzeźwości - zakłada nowela ustawy o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych.

Określona w kodeksie wykroczeń praca na cele społeczne ma charakter nieodpłatny i podlega kontroli sądu, który orzekł karę ograniczenia wolności. W jaki sposób powinna być wykonywana praca w czasie odbywania kary?

Środki oddziaływania wychowawczego stanowią swoisty instrument oddziaływania na sprawcę, charakterystyczny dla prawa wykroczeń. Jego dobrodziejstwo polega na tym, że w określonych sytuacjach sprawcy wykroczenia, który powinien zostać ukarany, nie wymierza się kary lecz stosuje o wiele mniej dolegliwy środek, np. środek wychowawczy w postaci pouczenia, zwrócenia uwagi, ostrzeżenia.

Zakaz prowadzenia pojazdów jest środkiem karnym, który wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat za popełnienie określonych w kodeksie wykroczeń (w części szczególnej). Celem orzekania tego zakazu jest zabezpieczenie uczestników ruchu drogowego przed uczestnikami stwarzającymi zagrożenie dla ich bezpieczeństwa, a także poprzez represyjne oddziaływanie wpłynąć na zachowania sprawcy w przyszłości.

Przepadek przedmiotów jest środkiem karnym, którego istota polega na tym, że na rzecz Skarbu Państwa (lub innego podmiotu, gdy wskaże go ustawa) przechodzi własność przedmiotów, tj. narzędzi lub innych przedmiotów przeznaczonych do popełnienia wykroczenia, a gdy przepis tak stanowi, także przedmioty pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia.

Obowiązek naprawienia szkody jest jednym ze środków karnych, który ma służyć wyrównaniu powstałej w wyniku popełnionego wykroczenia szkody. Podkreślenia wymaga to, że obowiązek naprawienia szkody orzekany jest tylko wówczas, gdy przepis szczególny tak stanowi, tj. gdy konkretny przepis prawa przewiduje wprost jego potencjalne zastosowanie.

Przepis art. 39 kodeksu wykroczeń przewiduje, iż w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można - biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy - zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Przepis powyższy wskazuje na to, że sąd kierując się dwoma kryteriami: podmiotowym (właściwości i warunki sprawcy) oraz przedmiotowym (charakter i okoliczności czynu) może nadzwyczajnie złagodzić karę lub odstąpić od jej wymierzenia.

Recydywa to konstrukcja prawna polegająca na surowszym ukaraniu sprawcy, który dopuścił się popełnienia wykroczenia podobnego (lub takiego samego) za jakie był już skazany. Względy polityki karnej każą szczególnie wyróżnić sytuację powrotu sprawcy do popełniania wykroczeń, aby poprzez surową karę nie tylko napiętnować jego czyny, ale również i wychować sprawcę, tak by sytuacja ta się nie powtórzyła.

Grzywnę sąd może wymierzyć jako karę samoistną lub orzec ją obok kary pozbawienia wolności. Od wyroku nakładającego karę grzywny można odwołać się lub domagać się jej warunkowego zawieszenia.