Przed nami ostatni miesiąc na wypłatę trzynastki. Korzystałeś w 2023 roku ze zwolnienia z powodu siły wyższej? Jeśli tak, obniżyło to wysokość twojego wynagrodzenia. A w 2024 roku dodatkowo wpłynie na wysokość trzynastki.
Jak ustala się wysokość trzynastki?
Początek roku kalendarzowego to czas, w którym pracownicy jednostek sfery budżetowej oczekują wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego, czyli tzw. trzynastki. Zasady ustalania jego wysokości zostały określone w przepisach ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Z uwagi na to że wysokość ta jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia, które pracownicy otrzymywali w trakcie roku kalendarzowego, trzeba ustalić je indywidualnie dla każdego z nich. To zaś sprawia, że rodzą się wątpliwości związane z tym, jak indywidualna sytuacja każdego z pracowników związana np. z chorobą, czy korzystaniem z uprawnień rodzicielskich, przełoży się na wysokość trzynastki. Wątpliwości mogą być szczególnie duże, gdy chodzi o nowe regulacje prawne, które w 2023 r. były stosowane po raz pierwszy. Tak właśnie jest ze zwolnieniem od pracy z powodu działania siły wyższej.
Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając:
- wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także
- wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz
- wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy
Aby obliczyć prawidłowo wysokość trzynastki należy więc prześledzić zasady wynikające z rozporządzenia urlopowego, które wpływa na to, jak zostanie ustalona jej podstawa. Tymczasem, zgodnie z jego postanowieniami, przy obliczaniu podlegają wyłączeniu:
- jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju,
- nagrody jubileuszowe,
- wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy
Zwolnienie z powodu siły wyższej – co to jest?
Prawo do zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej pracownicy mają od 26 kwietnia 2023 r. (art. 1481 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy). Każdemu z nich przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Czas zwolnienia od pracy z tego tytułu jest więc czasem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę wyłączenia z podstawy trzynastki wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, nie należy uwzględniać go w tej podstawie.
Podstawa prawna
- ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 169 ze zm.)
- art. 1481 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. poz. 14)