Opieka nad dzieckiem w wieku przedszkolnym bywa trudna zarówno w okresie jesienno-zimowym, jak i wiosną. Jeszcze trudniej jest w sytuacji, gdy rodzice nie mogą liczyć na pomoc niepracujących babci i dziadka. Najmłodsze dzieci chorują często, a powtarzające się nieobecności w pracy zazwyczaj nie są mile widziane przez pracodawców zatrudniających młodych rodziców. Warto wiedzieć, że opieką nad chorym dzieckiem można się dzielić – mogą w niej uczestniczyć nie tylko rodzice dziecka, ale także pracujący dziadkowie.
- Czy babcia lub dziadek dostaną zasiłek za opiekę nad wnukiem?
- Czy dziadkowie muszą mieszkać z wnukiem, żeby dostać zasiłek opiekuńczy?
Czy babcia lub dziadek dostaną zasiłek za opiekę nad wnukiem?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad:
1) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
2) innym chorym członkiem rodziny.
Wynika to z art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz. U. z 2023 r. 2780 ze zm.). Biorąc pod uwagę fakt, że za dzieci w rozumieniu tej regulacji uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie, to nie obejmuje ona swoim zakresem babci i dziadka chorego dziecka, o ile nie przysposobili oni lub nie przyjęli dziecka na wychowanie. Jednak jeśli przeanalizować pojęcie innych członków rodziny, to sytuacja przedstawia się już korzystniej – pod pojęciem tym mieszczą się bowiem małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Jak z tego wynika, wnuki mieszczą się w pojęciu innych członków rodziny, nad którymi pracujący dziadkowie mogą sprawować w czasie choroby osobistą opiekę z zachowaniem prawa do zasiłku opiekuńczego.
Czy dziadkowie muszą mieszkać z wnukiem, żeby dostać zasiłek opiekuńczy?
Interpretacja zwrotu pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki w praktyce sprawia trudności. Już w 1982 r. Sąd Najwyższy wskazał w wydanej uchwale, że nie ma możliwości ścisłego i wyczerpującego wyliczenie elementów, których wystąpienie wskazuje na pozostawanie członków rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym, ze względu na złożoność sytuacji faktycznych występujących w życiu, zależnych niejednokrotnie od warunków środowiska, czy specyfiki danego zawodu. Ocena tego, czy dane osoby pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym zależy każdorazowo od okoliczności konkretnego przypadku (uchwała SN z 11 sierpnia 1982 r., sygn. akt III UZP 18/82). W praktyce od dawna przyjmuje się, że aby uznać, że warunek ten jest spełniony, nie jest niezbędne stałe wspólne zamieszkiwanie i wystarczy, że babcia czy dziadek zamieszkują z wnukiem w czasie jego choroby. Potwierdził to także Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stwierdził, że warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym wymagany przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki m.in. nad innym chorym członkiem rodziny, uważa się za spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby (pkt 249 Komentarza do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - wybrane zagadnienia, stanowiącego załącznik do wytycznych Nr 994800/0200/16/2023).
Oznacza to, że aby skorzystać ze zwolnienia od pracy i zasiłku opiekuńczego na chorego wnuka, dziadkowie nie muszą zamieszkiwać z nim na stałe.
Podstawa prawna
art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz. U. z 2023 r. 2780 ze zm.)