Jeżeli pojawi się konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pracownik może skorzystać ze zwolnienia od pracy, a przy tym skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Kiedy będzie to możliwe oraz jakie formalności są niezbędne?
- Zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny, innym niż dziecko
- Jak dług przysługuje zasiłek opiekuńczy na sprawowanie opieki nad rodzicem?
- Wysokość zasiłku opiekuńczego jest ściśle określona w przepisach
- Zwolnienie od pracy oraz wniosek do ZUS o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny
Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przysługującym osobom ubezpieczonym, które muszą czasowo zrezygnować z pracy, aby sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny innym niż dziecko. Przepisy określają, kto może skorzystać z tego uprawnienia, jak długo można pobierać świadczenie oraz jakie warunki należy spełnić, aby je otrzymać. Kluczowe jest m.in. wykazanie konieczności osobistej opieki oraz brak innych domowników mogących ją zapewnić. Zasiłek opiekuńczy jest finansowany z ubezpieczenia chorobowego i wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. W niniejszym artykule omówione zostaną zasady przyznawania tego świadczenia oraz procedura ubiegania się o nie.
Zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny, innym niż dziecko
Z przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wynika, że zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki. Chodzi o sprawowanie opieki nad "innym chorym członkiem rodziny".
Przy czym za "innych członków rodziny" ustawodawca uznaje małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Oznacza to, że zasiłek obowiązuje m.in. w przypadku sprawowania opieki nad chorym rodzicem.
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w pewnym konkretnym przypadku. Mianowicie, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę choremu członkowi rodziny.
Jak dług przysługuje zasiłek opiekuńczy na sprawowanie opieki nad rodzicem?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki. Przysługuje jednak nie dłużej niż przez okres 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny, w tym rodzicami. Dodatkowo, jest możliwa opcja, zgodnie z którą zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.
Co istotne, okresy zwolnień na opiekę sumują się w ramach roku kalendarzowego. W związku z tym niewykorzystane dni opieki nad rodzicem nie przechodzą na następny rok.
Wysokość zasiłku opiekuńczego jest ściśle określona w przepisach
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. A podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Zasiłek jest jednym ze świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego, wobec czego finansowany jest z funduszu ubezpieczeń społecznych, nawet w przypadku gdy wypłaca go pracodawca. Zasiłek opiekuńczy należy do świadczeń zasiłkowych, tj. świadczeń wypłacanych przez krótki czas lub jednorazowo.
Zwolnienie od pracy oraz wniosek do ZUS o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny
Pracownik może ubiegać się o zwolnienie od wykonywania pracy w celu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. W celu otrzymania zwolnienia od pracy, ubiegający się pracownik musi dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. W dokumencie powinno być uwzględnione, kto jest opiekunem dla chorego.
Oprócz zwolnienia konieczne jest również złożenie wniosku o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Chodzi o wniosek Z-15B. ZUS udostępnia go na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Tabela: Zasiłek opiekuńczy na chorego członka rodziny
| Kwestia | Opis |
|---|---|
Komu przysługuje? | Osobom ubezpieczonym, które muszą przerwać pracę w celu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny innym niż dziecko. |
Kto jest uznawany za członka rodziny? | Małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci powyżej 14. roku życia – jeśli mieszkają z ubezpieczonym. |
Kiedy zasiłek nie przysługuje? | Jeśli w gospodarstwie domowym są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę. |
Maksymalny okres pobierania | 14 dni w roku kalendarzowym na innych członków rodziny; łącznie do 60 dni na dzieci i innych członków rodziny. |
Wysokość świadczenia | 80% podstawy wymiaru zasiłku (średniego wynagrodzenia z 12 miesięcy przed zwolnieniem). |
Źródło finansowania | Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), nawet jeśli wypłaca go pracodawca. |
Wymagane dokumenty | Zwolnienie lekarskie oraz wniosek Z-15B składany do ZUS. |
Gdzie złożyć wniosek? | Na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS lub w placówce ZUS. |
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).