Koniec z wyrzucaniem do worków na śmieci resztek spożywczych, nabiału i ręczników papierowych. Zmiany w zasadach segregacji odpadów od 29 września 2025 r.

• Czym są odpady komunalne i jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich selektywnego zbierania, czyli segregacji śmieci?
• Z roku na rok, coraz wyższy poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wymagany od każdego miasta i gminy w Polsce
• Miasta i gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych progów recyklingu – mogą podwyższyć właścicielom nieruchomości opłaty za gospodarowanie odpadami o nawet 400 proc.
• Ryzyko nieosiągnięcia przez miasto lub gminę wymaganego progu recyklingu = nowe wymagania w zakresie selektywnego zbierania odpadów dla właścicieli nieruchomości
• To nie wszystko, bo – w Gdyni zmieniają się również zasady odbioru z nieruchomości odpadów wielkogabarytowych
• Miasto Gdynia może stanowić przykład do naśladowania dla innych miast i gmin w Polsce, które również borykają się z problemem nieosiągania wymaganych progów recyklingu

Czym są odpady komunalne i jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich selektywnego zbierania, czyli segregacji śmieci?

Odpady komunalne – zgodnie z definicją ustawową – stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane.

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – segregacji, czyli selektywnemu zbieraniu odpadów komunalnych w każdej gminie, podlegają co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, jak również – w wyznaczonym przez gminę punkcie selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u): odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony oraz odpady tekstylne i odzieży, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.

Na każdym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie jego nieruchomości, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wymaganiami określonymi przez radę gminy w wydanym przez nią regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, a zatem – zbierania odpadów do pojemników lub worków w odpowiednich kolorach. Jaki podział pojemników (lub odpowiednio – worków) służących do zbierania różnego rodzaju odpadów, aktualnie obowiązuje?

Do pojemników / worków w kolorze:

• niebieskim, oznaczonych napisem „papier” – podlegają zbieraniu odpady z papieru, w tym odpady z tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, czyli – opakowania z papieru, karton, katalogi, ulotki, gazety, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki,
• zielonym, oznaczonym napisem „szkło” – podlegają zbieraniu odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, czyli – butelki i słoiki po napojach i żywności (w tym butelki po napojach alkoholowych i olejach roślinnych),
• żółtym, oznaczonym napisem „metale i tworzywa sztuczne” – podlegają zbieraniu odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady z tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, czyli – plastikowe opakowania po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe, aluminiowe i metale kolorowe,
• brązowym, oznaczonym napisem „bio” – podlegają zbieraniu bioodpady, czyli – to co może ulec biodegradacji, a więc odpadki warzywne i owocowe, gałęzie drzew i krzewów, czy skoszona trawa.

Należy również pamiętać, że od początku 2025 r. selektywnej zbiórce podlegają również odpady tekstylne (czyli – tekstylia, odzież i obuwie). Do odpadów tekstylnych nie zostały wydzielone osobne pojemniki / worki w ramach systemu segregacji (ponieważ jest ich zbyt mało), ale na gminie ciąży obowiązek zorganizowania punktów ich zbiórki. Może to być PSZOK lub ustawione przez gminę w tym celu, w wyznaczonych miejscach, pojemniki.

Z kolei od października 2025 roku, trzeba będzie zwrócić uwagę na opakowania po napojach, które zostaną objęte systemem kaucyjnym, tj. na:

• plastikowe butelki o pojemności do 3 l,
• metalowe puszki o pojemności do 1 l oraz
• szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5.

Będą one warte od 50 groszy do 1 złotówki, a informacja o tym będzie każdorazowo widniała na opakowaniu.

Z roku na rok, coraz wyższy poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wymagany od każdego miasta i gminy w Polsce

Zgodnie z art. 3b ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – co roku, począwszy od roku 2021 – każda gmina musi osiągnąć minimalny próg recyklingu (czyli – poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie danej gminy). Na rok 2025 wynosi on 55% wagowo, a na rok 2026 – 56% wagowo, co oznacza, że tyle musi wynieść stosunek masy odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i poddanych recyklingowi do całkowitej masy wytworzonych w danej gminie odpadów komunalnych. Do 2035 r. – wskaźnik ten będzie stopniowo wzrastał, aż do osiągnięcia poziomu 65% wagowo.

Jeżeli gmina nie osiągnie wyznaczonego na dany rok poziomu recyklingu – zostanie obciążona karą pieniężną, która obliczana jest jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych na składowisku i brakującej masy odpadów komunalnych wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu recyklingu. Przed upływem terminu, w którym ww. kara ma zostać uiszczona – wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zawieszenie zapłaty ww. kary. Jeżeli WIOŚ przystanie na wniosek gminy – wówczas zobowiązana zostanie ona do podjęcia działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary, czyli – do poprawy poziomu recyklingu. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary – WIOŚ może ją, w drodze decyzji, umorzyć. W przeciwnym wypadku – będzie ona podlegała uiszczeniu przez gminę wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi za okres od jej zawieszenia, do dnia zapłaty.

Miasta i gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych progów recyklingu – mogą podwyższyć właścicielom nieruchomości opłaty za gospodarowanie odpadami o nawet 400 proc.

Nieosiągnięcie przez gminę wymaganych, określonych ustawowo poziomów recyklingu wynika najczęściej z niewłaściwego segregowania odpadów przez jej mieszkańców – w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów, podmiot odbierający te odpady, przyjmuje je bowiem jako odpady niesegregowane (zmieszane), co niekorzystnie wpływa na sumaryczny stosunek masy odpadów komunalnych poddanych recyklingowi do masy wszystkich odpadów wytworzonych w danej gminie. W takich sytuacjach, gmina nie jest jednak bezradna wobec swoich mieszkańców i w razie niewywiązywania się przez nich z obowiązku segregacji odpadów – na podstawie powiadomienia podmiotu przyjmującego odpady o niewłaściwej segregacji – może wszcząć wobec nich postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, które to może zakończyć się wydaniem przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta decyzji podwyższającej tę opłatę nawet 4-krotnie, a co najmniej – 2-krotnie (za miesiąc lub miesiące, w których nie wywiązano się z obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych).

Gmina może zatem podwyższyć opłatę za gospodarowanie odpadami, nawet do 200-400% standardowej stawki, dla nieruchomości, na której odpady nie są właściwie segregowane. To jednak nie jedyne środki zaradcze, jakie może podjąć gmina, celem poprawy wymaganych poziomów recyklingu. Jak zostało już wspomniane powyżej – rada gminy może również (w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy) np. wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska. Tak też, w ostatnim czasie, uczyniła jedna z gmin w Polsce.

Ryzyko nieosiągnięcia przez miasto lub gminę wymaganego progu recyklingu = nowe wymagania w zakresie selektywnego zbierania odpadów dla właścicieli nieruchomości

Kolejnym już miastem w Polsce, która nie osiąga wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, jest miasto Gdynia.

– „Jako miasto w roku 2024 nie osiągnęliśmy wymaganego prawem 45-proc. poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Selektywne zbieranie w nieruchomości papieru, szkła i tworzyw sztucznych, co mieszkańcy Gdyni z powodzeniem robią od ponad 10 lat, jest już niewystarczające. Musimy zwiększać ilość odpadów zbieranych w sposób selektywny, bo w roku 2025 powinniśmy osiągnąć poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wynoszący aż 55%. W kolejnych latach poziomy te będą rosły o 1 proc. rocznie.” – alarmuje wiceprezydent Gdyni, Rafał Geremek.¹

Sposobu na zwiększenie ilości odpadów przygotowanych do ponownego użycia i recyklingu, władze Gdyni upatrzyły się w bioodpadach kuchennych (w szczególności takich jak resztki spożywcze, nabiał i ręczniki papierowe).

– „Wielki potencjał we wzroście poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych jest w odpadach bio-kuchennych. Jest ich dużo, a przy tym cechują się dużą wagą. Dlatego zachęcamy wszystkich mieszkańców Gdyni do aktywnego włączenia się w kampanię „Segreguję BIO rozumiem” i do wydzielania tej frakcji odpadów. Odpady bio-kuchenne to frakcja organiczna, uwodniona i ciężka, a przede wszystkim może być przetworzona w Ekodolinie na nawozy organiczne. Dlatego ważne, aby wyrzucać je do brązowych pojemników bez opakowań. Wysypmy je luzem do brązowego pojemnika. Woreczek foliowy, w którym je przynieśliśmy, wrzućmy do żółtego pojemnika na tworzywa sztuczne.” – wyjaśnia wiceprezydent i apeluje do mieszkańców o przestrzeganie nowych zasad segregacji tej frakcji odpadów.

To nie wszystko, bo – w Gdyni zmieniają się również zasady odbioru z nieruchomości odpadów wielkogabarytowych

By zwiększyć poziom osiąganych przez miasto progów recyklingu, a w konsekwencji „uniknąć milionowych kar grożących naszemu miastu za nieosiąganie wymaganych poziomów recyklingu” – władze Gdyni zdecydowały się ponadto na zmianę zasad odbioru odpadów wielkogabarytowych (które stanowią wagowo ok. 7 proc. w całym wolumenie odpadów w Gdyni). Od 29 września br. są one odbierane z nieruchomości wyłącznie po zgłoszeniu mieszkańców (ale w ustalone w harmonogramie dni – aby firma wywozowa przyjechała w danym dniu, konieczne jest uprzednie zgłoszenie przez formularz na stronie dedykowanym serwisie internetowym lub telefonicznie) i każdy rodzaj odpadów tej frakcji odbierany jest z osobna:

„Firmy wywozowe – po zgłoszeniu mieszkańców – będą odbierać osobno drewno, np. płyty meblowe, deski i pozostałe rodzaje odpadów wielkogabarytowych, np. sofy, materace, pufy, dywany etc. Płyty meblowe czy deski zebrane w ten sposób zostaną poddane recyklingowi nawet w 98 proc. Zachęcamy gdynian, aby pamiętali o tym przygotowując odpady wielkogabarytowych. Z jednej strony usprawni realizację usługi, z drugiej - znacząco wpłynie na poprawę osiąganego przez miasto poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.” – informują mieszkańców miasta władze Gdyni.

Miasto Gdynia może stanowić przykład do naśladowania dla innych miast i gmin w Polsce, które również borykają się z problemem nieosiągania wymaganych progów recyklingu

Nie tylko miasto Gdynia, ale również inne miasta i gminy w Polsce, zmagają się z nieosiąganiem (lub zagrożeniem nieosiągania w latach przyszłych) wymaganych, wygórowanych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, wynikających z ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Miasta i gminy takie, mogą brać przykład z Gdyni, której władze podejmują środki zaradcze m.in. w postaci wprowadzenia nowych wymagań w zakresie selektywnego zbierania (czyli tzw. segregacji) bioodpadów kuchennych (które polegają na rezygnacji z umieszczania ich w workach na śmieci), co ma pozwolić na ich 100% odzysk, tym samym – poprawiając osiągane przez miasto poziomy recyklingu, a pośrednio – zmniejszając ryzyko podwyższenia mieszkańcom opłat za gospodarowanie odpadami o nawet 400%.

Na wyodrębnienie osobnej frakcji odpadów, jaką są bioodpady kuchenne (od 1 stycznia 2026 r.) zdecydowała się również gmina Nowe Miasto nad Wartą, która ponadto zobowiązała swoich mieszkańców do wyposażenia się, na własny koszt, w specjalne pojemniki na odpady, które będą służyć do selektywnego zbierania tej nowej frakcji.

Więcej na ten temat, można przeczytać w poniższym artykule:

¹ Gdynia Moje Miasto, Odbiór odpadów komunalnych: poznaj zmiany w systemie, 25.09.2025 r. (https://www.gdynia.pl/mieszkaniec/co-nowego,2774/odbior-odpadow-komunalnych-poznaj-zmiany-w-systemie,591196)

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733)
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2021 r., poz. 906)