Alimenty między małżonkami – vademecum

Aleksandra Pajewska
rozwiń więcej
Trwanie małżeństwa, a alimenty.
Jak długo trzeba płacić alimenty po rozwodzie? Czy alimenty od byłego małżonka są opodatkowane? Czy w czasie trwania małżeństwa można płacić alimenty? Czy po rozwodzie sąd zawsze zasądza alimenty? Kiedy między małżonkami powstaje obowiązek alimentacyjny? Na te i wiele innych pytań odpowiadamy w poniższym poradniku.

W trakcie małżeństwa

Obowiązki małżonków są uregulowane w ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy.  Jednym z nich jest dbanie o dobro rodziny. Oznacza to, że małżonkowie w czasie trwania małżeństwa są zobowiązani do zaspokajania potrzeb rodziny, każdego z jej członków – także małżonków. Obowiązek ten ciąży na obojgu małżonkach w równym stopniu, proporcjonalnie do możliwości zarobkowych i majątkowych. W trakcie małżeństwa przysługują dwa sposoby dochodzenia świadczeń:

  • Pozew o przyczynienie się do zaspokojenia  życiowych potrzeb rodziny,
  • Wniosek o nakazanie wypłacania małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka (Nie są to tradycyjne alimenty).

Obydwa pozwy są składane do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich. Są wolne od opłat sądowych.

Zobacz też: Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny

Po rozwodzie

Wyrok sądowy może zawierać żądanie zasądzenia alimentów od współmałżonka. Można tego dochodzić bezpośrednio w pozwie rozwodowym lub w odrębnym postępowaniu.
W przypadku gdy żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, każdy z nich może wnieść o ustanowienie alimentów. Przesłankami są:

  • Brak winy małżonka,
  • Niedostatek małżonka (małżonek nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb. Nie znaczy to, że obydwoje maja żyć na takim samym poziomie),
  • Możliwości zarobkowe współmałżonka.

Zobacz także: Jak kształtuje się obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie

Orzeczenie o winie

Gdy jeden z małżonków został uznany winnym rozpadu więzi, mamy do czynienia z rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym. Nie ma tutaj warunku niedostatku małżonka niewinnego, wystarczy by rozwód powodował pogorszenie stopy życiowej.

Zobacz też: Alimenty a rozwód z orzeczeniem o winie

Separacja

Skutkami separacji są: ustanie współżycia, wspólności majątkowej. Jednak żadna z osób nie może wstąpić w nowy związek małżeński. Kwestie alimentów należy rozpatrywać tak, jak w przypadku rozwodu. Małżonkowie pozostający w separacji mają dodatkowo obowiązek wzajemnie sobie pomagać. Dotyczy to głównie pomocy materialnej, także wsparcia psychicznego. Nie jest to równoznaczne z obowiązkiem alimentacyjnym.


Zobacz także: Czy na małżonkach w czasie separacji ciąży obowiązek alimentacyjny?

Co z podatkiem?

Uzyskane alimenty niewątpliwie stanowią zysk. Opłata podatku od otrzymywanych alimentów zawsze zależy od ich wysokości. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą otrzymania zasądzonej kwoty. Jeśli suma ta nie przekracza 700 zł miesięcznie i wynika z ugody lub wyroku sądowego jest zwolniona od podatku.

Czy zawsze?

Alimenty po ustaniu małżeństwa (rozwodzie, separacji) są ustanawiane na żądanie współmałżonków lub jednego z nich. Gdy żadna ze stron nie wysunie takiego postulatu sąd nie zasądza alimentów. Nie ma alimentów narzucanych z urzędu.

Zobacz też: Czy po rozwodzie sąd zawsze zasądza alimenty?

Jak długo?

Obowiązek dostarczania środków byłemu małżonkowi nie ma charakteru dożywotniego. Roszczenie alimentacyjne wygasa z upływem 5 lat od chwili uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Po tym czasie nie można domagać się przyznania alimentów. Na żądanie uprawnionego pięcioletni okres może zostać przedłużony. Musi to być usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, np. wypadkiem rozwiedzionego współmałżonka, powodującym jego trwałą niezdolność do pracy. Obowiązek wygasa także z chwilą wstąpienia w nowy związek małżeński.
W sytuacji separacji obowiązek alimentacyjny nie wygasa.

Zobacz też: Jak długo trzeba płacić alimenty po rozwodzie?

Czy drugi współmałżonek może płacić alimenty?

Obowiązek alimentacyjny ma charakter osobisty. Dlatego też w sytuacji gdy były współmałżonek umiera nikt nie dziedziczy po nim tego zobowiązania. Stąd nie można domagać się alimentów od wdowy po nim. Jest to niezależne od jej sytuacji materialno – finansowej ani od potrzeb osoby domagającej się świadczenia.

Zobacz też: Czy druga żona ma płacić alimenty?

Prawo
Skarga do WSA przez e-Doręczenia jest skuteczna – przełomowe orzeczenie NSA
23 gru 2025

Naczelny Sąd Administracyjny rozwiał wątpliwości dotyczące wnoszenia skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych za pośrednictwem systemu e-Doręczeń. W serii postanowień z października i listopada 2025 r. NSA potwierdził, że taka forma jest w pełni skuteczna, mimo że przepisy p.p.s.a. nie wskazują wprost tego kanału komunikacji.

Niespodzianka dla kierowców przed świętami – obligatoryjna konfiskata pojazdu, która ma poprawić bezpieczeństwo na drogach. Prezydent podpisał ustawę
23 gru 2025

W dniu 22 grudnia 2025 r. Prezydent Karol Nawrocki złożył swój podpis pod ustawą, która ma poprawić bezpieczeństwo na polskich drogach. Ustawa wprowadza m.in. nowe rozwiązania w zakresie przepadku pojazdów mechanicznych, w tym reguluje zupełnie nowe okoliczności, w których policja dokona konfiskaty samochodu (a w dalszej kolejności – sąd będzie mógł, a w określonych przypadkach – musiał orzec przepadek pojazdu).

Niedobrze u niepełnosprawnych. Źle z Wytycznymi, świadczeniem wspierającym, kwotami świadczeń [List]
22 gru 2025

Do redakcji Infor.pl stale wpływają listy od osób niepełnosprawnych rozczarowanych praktyką przyznawania świadczeń dla nich w ostatnich latach. Główny zarzut dotyczy wysłania w grudniu 2024 r. przez przedstawicieli rządu Wytycznych do WZON, które zmodyfikowały (kwotowo w dół) zasady przyznawania świadczenia wspierającego. W opinii osób niepełnosprawnych ci z nich, którzy są w wieku 75+, niewidomi, niesłyszące oraz poruszający się na aktywnych wózkach mają limity punktów poziomu potrzeby wsparcia, co zmniejsza wartość świadczenia wspierającego (albo pozbawia go). Hipotezę tą potwierdza wprost dokument Wytycznych ujawniony przez Infor.pl w odniesieniu do osób niepełnosprawnych w wieku 75+. Obecnie czekamy na wynik interwencji RPO w odniesieniu do pozostałych grup wskazywanych jako pokrzywdzone Wytycznymi. W artykule kolejny list osoby niepełnosprawnej w tej sprawie.

Te sklepy będą otwarte w Wigilię w 2025 roku. W jakich zawodach poza handlem praca jest dozwolona w Wigilię i inne święta? Jakie kary grożą pracodawcom?
23 gru 2025

W 2025 roku Wigilia po raz pierwszy będzie dniem wolnym od pracy. Kodeks pracy przewiduje jednak sytuacje, w których praca w niedziele i święta, w tym w Wigilię, jest dozwolona. Które sklepy będą otwarte w Wigilię?

Koniec taniego wykupu mieszkań komunalnych? W Sejmie praca wre nad nowymi przepisami, wejdą w 2027 r.
22 gru 2025

Miliony Polaków przez lata wykupywały mieszkania komunalne za ułamek ich wartości. Teraz to się skończy. Sejm pracuje nad ustawą, która zakaże gminom udzielania wysokich zniżek przy sprzedaży lokali. Zmiany mają wejść w życie latem 2027 roku. Sprawdź, co to oznacza dla najemców, seniorów i samorządów – oraz dlaczego politycy chcą zatrzymać wyprzedaż publicznego zasobu mieszkaniowego.

Wyjaśniamy dlaczego PZON i WZON usuwają punkt 7 wskazań w orzeczeniu o niepełnosprawności. To przez przepisy
22 gru 2025

Przepisy nakazują sprawdzić lekarzowi, czy osoba niepełnosprawna umie się ubrać, umyć oraz czy może wyjść na zewnątrz mieszkania. Jeżeli tak, to lekarz musi ją uznać za samodzielną i niepotrzebującą stałej opieki. Wyklucza to możliwość przyznania pkt 7 we wskazaniach do orzeczenia o niepełnosprawności (stopień znaczny). Sprawdzenie dotyczy zdolności faktycznej, a nie stanu zdrowia. Ta procedura wynika z rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Do redakcji Infor.pl docierają informacje z całej Polski o nagminnym odbieraniu przez WZON i PZON pkt 7. Nie wynika to w naszej ocenie ze zmian w prawie w ostatnich kilkunastu miesiącach. To prawdopodobnie efekt przyjęcia przez PZON-y restrykcyjnej wykładni i skrajnie niekorzystnej dla osób niepełnosprawnych przepisów obowiązujących od dekad. Odebranie pkt 7 oznacza, że osoba niepełnosprawna nie wymaga ciągłej opieki, a jej opiekun nie otrzyma świadczenia pielęgnacyjnego (w 2026 r. 3386 zł miesięcznie - podwyżka o 99 zł do 2025 roku (3287 zł). Problem dotyczy przede wszystkim dzieci autystycznych, które w wieku 4-6 lat otrzymywały czasowo pkt 7, a przy ponownym stanięciu na komisji PZON w wieku np. 8 lat są pozbawiane pkt 7 - rodzice nie rozumieją jak to możliwe przy niezmienionym stanie zdrowia ich dziecka. Odpowiedź jest bardzo prosta - Wasze dzieci umieją się w wieku 8 lat samodzielnie ubrać i wykąpać, a kiedy miały 4 lata orzecznicy przyjmowali, że wymagają Waszej pomocy.

Aplikacja "Schrony" pokazuje gdzie się ukryć. Czy będzie rozbudowana?
22 gru 2025

Aplikacja "Schrony" uruchomiona w poprzednim roku pokazuje gdzie się ukryć. Można w niej sprawdzić rozmieszenie miejsc schronienia dla ludności. Najwięcej schronów i ukryć znajduje się na Śląsku i Mazowszu. Czy aplikacja będzie rozbudowana?

Wigilia wolna od pracy w praktyce nie dla wszystkich pracowników. Oto dlaczego szef-pracoholik jest groźny dla całej firmy
22 gru 2025

Zgodnie z przepisami od 2025 roku 24 grudnia jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Wolna Wigilia przez wielu jest oceniana jako gest troski o pracowników, ukłon w stronę work-life balance i odpowiedź na realne potrzeby ludzi. W publicznej debacie jednak rzadko mówi się to tym, jak ta decyzja wpływa na liderów. Bo choć zespoły szybciej myślą o barszczu i choince, dla kadry zarządzającej święta to często jeden z najbardziej intensywnych i obciążających momentów w roku. To właśnie liderzy wykonują w tym czasie ogromną, niewidzialną pracę.

Jawność płac - początek zmian 24 grudnia 2025 r. Co naprawdę się zmienia teraz, co za pół roku a co jeszcze później?
22 gru 2025

W Wigilię 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie pierwsze zmiany kodeksu pracy dotyczące przejrzystości wynagrodzeń w procesie rekrutacyjnym. Pracodawcy będą musieli przekazywać kandydatom informację o proponowanym wynagrodzeniu (kwocie lub przedziale) oraz stosować neutralny język w ofertach pracy. Kolejne rozwiązania wynikające z unijnej dyrektywy o równości wynagrodzeń mają zostać wdrożone w prawie krajowym do 7 czerwca 2026 r., przy czym część obowiązków (np. raportowanie) będzie uruchamiana etapami w kolejnych latach.

Nowa ulga dla posiadaczy studni, która wzbudza kontrowersje – „jak tylko ludzie dowiedzą się o tym, że procedujemy taką ustawę, to od jutra u nas będą kopali następne studnie”. Kto ostatecznie zostanie zwolniony z opłaty i będzie mógł uniknąć nawet 60 tys. zł kary?
23 gru 2025

W dniu 17 października 2025 r., do Sejmu został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – prawo wodne, który zakłada czasowe zwolnienie z opłaty legalizacyjnej za urządzenie wodne wykonane bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia wodnoprawnego oraz warunkowe zwolnienie z przewidzianych w ustawie kar pieniężnych. Oszacowano, że na rozwiązaniu przewidzianym w projekcie, może skorzystać nawet 40 tys. gospodarstw rolnych, jednak – nie tylko rolnicy będą mogli bezkosztowo zalegalizować swoje studnie. Ten aspekt wzbudził niemałe kontrowersje podczas posiedzenia sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

pokaż więcej
Proszę czekać...