Instytucja rynku pracy w postaci prac społecznie użytecznych została uregulowana w art. 73a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Prace społecznie użyteczne są organizowane przez gminę w jednostkach pomocy społecznej, w tym na rzecz opiekunów osób niepełnosprawnych, w organizacjach lub instytucjach zajmujących się pomocą charytatywną lub działalnością na rzecz społeczności lokalne.
Pracą społecznie użyteczną będzie np. praca w stołówce dla ubogich, drobne prace remontowe w budynkach użyteczności publicznej.
Gmina chcąc zorganizować prace społecznie użyteczne musi zawrzeć odpowiednie porozumienie ze starostą, które będzie podstawą do wykonywania tych prac.
Kto może uczestniczyć w pracach?
Do prac społecznie użytecznych na terenie gminy może zostać skierowany bezrobotny niemający prawa do zasiłku, korzystający ze świadczeń pomocy społecznej (np. zasiłek stały). Prace takie może wykonywać na terenie gminy, w której mieszka lub aktualnie przebywa.
Do wykonywania takich prac mogą być kierowane również osoby uczestniczące w kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielnienia, lokalnym programie pomocy społecznej lub indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, jeżeli podjęły uczestnictwo w tych formach w wyniku skierowania powiatowego urzędu pracy.
Uczestnictwo w pracach społecznie użytecznych odbywa się na podstawie skierowania bezrobotnego do udziału w tych pracach, wystawionego przez starostę (prezydenta miasta na prawach powiatu).
Czas pracy i wynagrodzenie
Przepisy ustawy wprowadzają ograniczenie co do maksymalnego czasu pracy w ciągu tygodnia i minimalne godzinowe wynagrodzenie za prace użyteczną społecznie. Jak stanowi wspomniany już art.73a maksymalny tygodniowy wymiar pracy wynosi 10 godzin.
Minimalne wynagrodzenie za pracę społecznie użyteczną w 2018 r. wynosi nie mniej niż 8,10 zł za godzinę pracy. Warto nadmienić, że ta stawka podlega waloryzacji (początkowo wynosiła ona 6 zł za godzinę).
Wynagrodzenie nie przysługuje za okres nie wykonywania pracy, w tym za okres udokumentowanej niezdolności do pracy. Starosta refunduje gminie 60 % wynagrodzenia, wypłacanego bezrobotnemu, jednakże wynagrodzenie to może być wypłacane w całości z budżetu gminy.
Jakie korzyści płyną z wykonywania prac?
Oprócz wynagrodzenia we wskazanej wielkości, prace społecznie użyteczne to okazja na zdobycie cennego doświadczenia, a więc na poprawę swojej sytuacji na rynku pracy. Dodatkowo osoba wykonująca ten rodzaj prac, przez cały czas ich trwania dalej będzie posiadała status osoby bezrobotnej.
Warto zaznaczyć, że odmowa wykonywania prac społecznie użytecznych lub ich niepodjęcie/nieuzasadnione przerwanie grozi utratą statusu osoby bezrobotnej, a co za tym idzie utratą ubezpieczenia.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1065 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie organizowania prac społecznie użytecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2447)