Drugi kierunek studiów – niekonstytucyjność opłaty

Aleksandra Pajewska
rozwiń więcej
Drugi kierunek studiów – niekonstytucyjność opłaty./ fot. Fotolia / fot. materiały prasowe
Konstytucyjność obligatoryjnej opłaty za drugi kierunek studiów była przedmiotem pracy Trybunału Konstytucyjnego w dniu 5 czerwca 2014 roku (czwartek). Zdaniem TK opłata za drugi kierunek studiów jest niekonstytucyjna.

Obligatoryjna opłata za drugi kierunek

Nowelizacja z października 2011 roku ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365) wprowadziła obligatoryjne opłaty dla studentów za drugi i każdy kolejny rozpoczynany kierunek studiów. Zgodnie z art. 29 powyższej regulacji każdy ma prawo rozpocząć naukę na drugim kierunku studiów. Wyniki studentów są jednak oceniane na bieżąco po każdym roku studiów. To one stanowią czynnik decydujący o tym, czy dany student będzie zwolniony z tzw. czesnego. Zgodnie z regulacjami ustawy zwolnieniu w ramach stypendium rektora podlega jedynie 10% uczniów danego roku. Pozostali zobligowani są do uiszczania opłat zarówno za ukończony pierwszy rok studiów jak i za kontynuowanie nauki. Nowelizacja uzależnia więc zwolnienie od opłaty od zdarzeń przyszłych i niepewnych, na które student nie zawsze ma wystarczający wpływ.

Zadaj pytanie na Forum

Wysokość opłaty za drugi kierunek

Ustawa nie wskazuje wysokości pobieranych opłat. Deleguje to uprawnienie na rektora danej uczelni (art. 99 ust. 2 ustawy), który informację o wysokości opłat powinien umieścić na stronie internetowej uczelni. Wysokość opłat nie może przekraczać kosztów ponoszonych w zakresie niezbędnym do uruchomienia i prowadzenia w danej uczelni takich studiów, z uwzględnieniem kosztów przygotowania i wdrażania strategii rozwoju uczelni, w szczególności rozwoju kadr naukowych i infrastruktury dydaktyczno-naukowej, w tym amortyzacji i remontów.

Zobacz również: Umowa zlecenia ze studentem

Niekonstytucyjność opłaty za drugi kierunek

Z wnioskiem do TK wystąpiła grupa posłów Prawa i Sprawiedliwości, którzy regulacjom wprowadzającym obligatoryjne opłaty za drugi kierunek studiów zarzucają sprzeczność ze standardem konstytucyjnym, tj. z zasadą sprawiedliwości społecznej. Posłowie podkreślają, że zgodnie z art. 70 Konstytucji RP nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Art. 70 zapewnia bowiem prawo do nauki. Konstytucja umożliwia pobieranie opłat za świadczenie tylko niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe. Możliwe jest więc odpłatne świadczenie usług takich jak: kształcenie studentów na studiach niestacjonarnych, powtarzanie określonych zajęć, studia w języku obcym, czy studia podyplomowe. Studia na drugim kierunku nie mogą być definiowane jako dodatkowa usługa edukacyjna. Stanowią one podstawową działalność szkoły wyższej, a co za tym idzie, powinny być dostępne bezpłatnie.

Wprowadzenie obligatoryjnej opłaty za drugi kierunek studiów uderza w konstytucyjną gwarancję prawa do nauki.

Obligatoryjna opłata za drugi kierunek - zmiany

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego a także sejmowa podkomisja ds. nauki i szkolnictwa wyższego pracują nad nowymi rozwiązaniami w tym zakresie. Nowy mechanizm ma umożliwiać bezpłatne podjęcie nauki na drugim kierunku osobom, które znajdą się w grupie 20 proc. najlepszych kandydatów  przyjętych na dany kierunek studiów. Decydujące znaczenie ma więc mieć wynik osiągnięty w rekrutacji na studia. Zatem już w momencie przystępowania do drugiego kierunku student będzie dysponował wiedzą, czy przysługuje mu zwolnienie z opłaty.

Przeciwni pobieraniu opłat za drugi kierunek studiów są także polscy naukowcy - rady naukowe 41 wydziałów humanistycznych i społecznych polskich uniwersytetów – którzy zwrócili się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego.

Regulacje uznane przez TK za niezgodne z Konstytucją przestaną obowiązywać 30 września 2015 roku, tj od roku akademickiego 2015/2016.

Polecamy serwis: Edukacja

Podstawa prawna:

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 czerwca 2014 roku o sygnaturze K 35/11.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365).

Prawo
Nowa ulga dla posiadaczy studni, która wzbudza kontrowersje – „jak tylko ludzie dowiedzą się o tym, że procedujemy taką ustawę, to od jutra u nas będą kopali następne studnie”. Kto ostatecznie zostanie zwolniony z opłaty i będzie mógł uniknąć nawet 60 tys. zł kary?
22 gru 2025

W dniu 17 października 2025 r., do Sejmu został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – prawo wodne, który zakłada czasowe zwolnienie z opłaty legalizacyjnej za urządzenie wodne wykonane bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia wodnoprawnego oraz warunkowe zwolnienie z przewidzianych w ustawie kar pieniężnych. Oszacowano, że na rozwiązaniu przewidzianym w projekcie, może skorzystać nawet 40 tys. gospodarstw rolnych, jednak – nie tylko rolnicy będą mogli bezkosztowo zalegalizować swoje studnie. Ten aspekt wzbudził niemałe kontrowersje podczas posiedzenia sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

Prezenty stanowią nawet do 40 proc. świątecznych wydatków większości Polaków [BADANIE]
22 gru 2025

Polacy wskazują, jaką część ich bożonarodzeniowego budżetu stanowią wydatki na prezenty. Spośród 10 wariantów odpowiedzi najczęściej wybierane są przedziały 20-30% oraz 30-40% – odpowiednio 18,5% i 18,2%. Na trzecim miejscu jest zakres 40-50%, podawany przez 12,9% rodaków. Na czwartej pozycji widać 10-20% – 11,3% wskazań. Z kolei 10,2% ankietowanych jest niezdecydowanych. 8,4% respondentów deklaruje 50-60%. Natomiast 6,6% badanych nie kupuje żadnych prezentów.

Alimenty, gdy rodzic nie pracuje. Ile wynoszą?
22 gru 2025

Przepisy nie określają wprost ile powinny wynosić alimenty, jeżeli rodzic pozostaje bez zatrudnienia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera jednak ważne zasady. Czy możliwe jest zatem zaprzestanie płacenia alimentów, jeśli brakuje stałej pracy?

Przekazanie pracownikowi informacji o warunkach pracy i płacy to za mało. Jakie jeszcze obowiązki obciążają pracodawcę?
22 gru 2025

Choć co do zasady strony stosunku pracy są równe, to jednak z uwagi na jego charakter i fakt, że pracodawca jest podmiotem profesjonalnym, na gruncie prawa pracy zapewniono szereg narzędzi, które umacniają pracownika i zapewniają realizację przysługujących mu praw. Dotyczy to w szczególności informowania o warunkach pracy.

Nie każdego zatrudnianego pracownika trzeba skierować na badania. Dlaczego? Przepisy jasno to wskazują
21 gru 2025

Aby pracodawca zgodnie z przepisami mógł dopuścić zatrudnianego pracownika do pracy, ten musi legitymować się wymaganym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwskazań do jej wykonywania. Jednak ta zasada nie obowiązuje w każdym przypadku. Dlaczego?

Od grudnia uważaj na dane udostępniane w czasie rekrutacji. Przepisy się zmieniają, a mało kto zwraca na to uwagę
20 gru 2025

Katalog danych, których udostępnienia można żądać od kandydata przed zatrudnieniem jest ograniczony. W grudniu 2025 r. w tym zakresie zajdzie też jedna mała, ale niezwykle istotna zmiana. Mało się o niej mówi, a wiele osób w ogóle nie zwraca na to uwagi.

Gorzka niespodzianka dla korzystających z kominków i centralnego ogrzewania. Można zapłacić wysoką grzywnę
21 gru 2025

Jak co roku wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego ponownie da się wyczuć duszący zapach dymu unoszącego się z kominów. Niestety, nie każdy korzysta wyłącznie z dozwolonych paliw, powodując tym samym smog oraz zwiększając zanieczyszczenie powietrza. Osoby, które wrzucają do pieców i kominków śmieci, muszą liczyć się z dotkliwymi karami.

Czy w tym roku na Wigilię obowiązuje zakaz sprzedaży żywego karpia? Czy grożą za to kary? Co mówią przepisy?
20 gru 2025

Co roku przed świętami Bożego Narodzenia wraca debata o sprzedaży żywych karpi. Istnieje grono zwolenników tradycji, a także ich przeciwników. Czy w 2025 roku obowiązują jakieś nowe przepisy zakazujące handlu żywymi karpiami? Jakie kary ewentualnie grożą za łamanie prawa? Sprawdzamy aktualny stan prawny i wyjaśniamy na co zwrócić uwagę podczas rybnych świątecznych zakupów.

Jak WIBOR wpływa na ratę kredytu? Radca prawny objaśnia cały mechanizm i tłumaczy z „bankowego” na nasze
20 gru 2025

WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate. Brzmi to trochę jak nazwa skomplikowanej procedury technicznej i szczerze mówiąc - dla Twojego domowego budżetu ma podobne znaczenie. To właśnie ten parametr, niczym niewidzialna ręka, steruje wysokością rat milionów kredytów hipotecznych i leasingów w Polsce. Ale tu pojawia się pewien paradoks. Mimo że ten wskaźnik zagląda do portfela niemal każdemu z nas, zasady jego powstawania są dla większości ludzi - a nawet i przedsiębiorców - równie czytelne, co instrukcja obsługi promu kosmicznego.

Tego wniosku nie składaj pracodawcy z wyprzedzeniem. Rozpatrzy go odmownie i będzie miał rację
19 gru 2025

Pewnych spraw nie należy odkładać na ostatnią chwilę. Innych z kolei nie można załatwiać zbyt wcześnie. Dotyczy to również relacji między pracodawcą a pracownikiem. Każdorazowo trzeba rozważyć, który moment będzie najlepszy na dopełnienie konkretnego obowiązku.

pokaż więcej
Proszę czekać...