Pracownikiem zatrudnionym w szczególnych warunkach jest osoba zatrudniona przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Pracownikiem zatrudnionym w szczególnym charakterze jest:
- pracownik organów kontroli państwowej,
- pracownik organów administracji celnej,
- pracownik wykonujący działalność twórcza lub artystyczną,
- nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik wykonujący pracę nauczycielską,
- żołnierz zawodowy, funkcjonariusz: Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
- pracownik jednostek ochrony przeciwpożarowej: gminnej zawodowej straży pożarnej, powiatowej zawodowej straży pożarnej, terenowej służby ratowniczej.
Rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Wykaz A Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Wykaz B Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Emerytura – wyrównanie
W październiku 2007 r. skończyłem 60 lat. Pracowałem ponad 20 lat w warunkach szczególnych jednak nie miałem tego uwzględnionego w świadectwie pracy, miałem problem w uzyskaniu takiego świadectwa. W październiku złożyłem wniosek o emeryturę – jednak bez udokumentowania tych lat w warunkach szczególnych i dostałem decyzję odmowną. Obecnie udało mi się uzyskać odpowiednie świadectwo pracy z uwzględnieniem pracy w warunkach szczególnych. Złożyłem do ZUS wniosek o sprostowanie i przyznanie emerytury. Dostałem wprawdzie decyzję o przyznaniu emerytury ale od daty złożenia wniosku. Czy nie należy mi się wyrównanie za miesiąc od października 2007 r. czyli od skończenia 60 lat.
Zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej - postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej. Do wniosku w sprawie przyznania emerytury osoba zainteresowana powinna dołączyć dowody uzasadniające prawo do tego świadczenia.
Jeżeli zatem osoba zainteresowana do wniosku o wcześniejszą emeryturę np. z tytułu pracy w szczególnych warunkach - nie dołączyła odpowiednich dokumentów potwierdzających okresy takiej pracy – organ rentowy wyda decyzję odmawiającą prawa do takiej emerytury.
W razie natomiast ponownego zgłoszenia wniosku o przyznanie emerytury i ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczenia – świadczenie wypłaca się poczynając od miesiąca w którym powstało prawo –jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Wobec powyższego w Pana przypadku Oddział ZUS mógł przyznać emeryturę od miesiąca, w którym zgłosił Pan wniosek o ponowne rozpatrzenie uprawnień do emerytury.
Dodaję, że gdyby uzyskane dokumenty potwierdzające pracę w szczególnych warunkach dostarczyłby Pan do ZUS przed uprawomocnieniem się wydanej wcześniej decyzji odmawiającej prawa do emerytury – wówczas przedłożenie tych dowodów nie stanowiłby nowego wniosku o przyznanie emerytury, lecz byłoby uzupełnieniem pierwszego wniosku o przyznanie świadczenia i tylko wówczas istniałaby podstawa do wypłaty emerytury od października 2007 r.
Podstawa prawna: art. 116 i 133 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Praca w handlu – pracą w szczególnych warunkach
W grudniu kończę 55 lat mam 26 lat pracy – okresy składkowe i w tym 1 rok i 3 miesiące nieskładkowe. Pracuję 16 lat na powietrzu tj. w handlu na targowisku. Czy mogę starać się o wcześniejsza emeryturę? Czy praca ta jest zaliczana do szczególnych?
Zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określają przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia - dla uznania określonej pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach, dającą uprawnienia do wcześniejszej emerytury, muszą być spełnione następujące warunki:
- rodzaj wykonywanej pracy musi być wymieniony w wykazie A lub B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.,
- praca musi być wykonywana na stanowiskach, które wymienione są w wydanych przez właściwych ministrów zarządzeniach resortowych, stosowanych w danym zakładzie pracy,
- praca musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Ponadto przepisy rozporządzenia stanowią, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji: w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącym załącznik do zarządzenia resortowego lub w zwykłym świadectwie pracy.
Niestety praca w handlu na targowisku, którą wykonywała Pani przez 16 lat nie jest wymieniona wśród rodzajów prac w szczególnych warunkach zawartych w wykazach A lub B – dlatego też takiej pracy nie można uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach.
Podstawa prawna: art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
par. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r . w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
Zobacz: Wcześniejsza emerytura dla urzędników państwowych
Jaka kwota bazowa?
Mam 55 lat i 25 lat pracy, w tym 17 lat w warunkach szczególnych - pracowałam w latach 1974-1999. Jak mogę obliczyć moją emeryturę wcześniejszą. Czy tak jak wszyscy, którzy przechodzą na emeryturę od razu po zakończeniu pracy, od kwoty bazowej z tego roku.
Zgodnie z przepisami – do obliczenia wysokości emerytury przyjmuje się kwotę bazową obowiązującą w dacie powstania prawa do świadczenia, chyba że wniosek o emeryturę został zgłoszony w miesiącu, w którym obowiązuje nowa kwota bazowa, inna niż obowiązująca w dacie powstania prawa. W takim przypadku, będzie to kwota bazowa obowiązująca w miesiącu zgłoszenia wniosku o emeryturę.
Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne. Kwota bazowa jest ustalana corocznie i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku.
Od 1 marca 2008r. kwota wynosi 2 275,37 zł. Kwota ta będzie obowiązywała do końca lutego 2009r.
Z przekazanych w piśmie informacji wynika, że spełnia Pani warunki dotyczące wieku i stażu pracy wymagane do przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach – zatem to od jakiej kwoty bazowej obliczona zostanie Pani emerytura – będzie zależało kiedy Pani zgłosi do ZUS wniosek o jej przyznanie. Jeżeli wniosek ten zgłosi
Pani do końca lutego 2009r. – wówczas emerytura będzie obliczona z zastosowaniem aktualnie obowiązującej kwoty bazowej - wynoszącej 2 275,37 zł.
Zaznaczmy, że jeżeli wniosek o emeryturę zgłosi pani będąc w stosunku pracy – wówczas ZUS przyzna prawo do emerytury i z uwagi na to, że nie został rozwiązany stosunek pracy – zawiesi wypłatę emerytury. Wznowienie wypłaty emerytury nastąpi po przedłożeniu świadectwa pracy – potwierdzającego ustanie zatrudnienia.
Dodać również należy, że jeżeli kobieta zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury - przed ukończeniem wieku 60 lat – wówczas wysokość przysługującej jej emerytury będzie obliczona na dotychczasowych zasadach. Natomiast złożenie przez kobietę wniosku o emeryturę po ukończeniu wieku 60 lat – oznacza obliczenie emerytury na nowych zasadach lub w części na starych i w części na nowych zasadach.
Zobacz serwis: Praca
Podstawa prawna: art. 19 i 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Szczególne warunki pracy
Jestem kierowcą zawodowym od roku 1974 . Pracowałem w Transbudzie Warszawa na zespole samowyładowczym w centralnym dowozie kruszywa. Dziś chcę przejść na emeryturę należną mi za szczególne warunki pracy. Kiedyś nie wydawano takich dokumentów kadrowych. Co mam dziś zrobić? Do kogo się udać?
Zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji: w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącym załącznik do zarządzenia resortowego lub w zwykłym świadectwie pracy.
W wymienionych dokumentach pracodawca powinien podać okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jej rodzaj i nazwę stanowiska, na którym wykonywane były te prace – ze wskazaniem odpowiedniego wykazu, pozycji rozporządzenia jak również zarządzenia resortowego. Nazwa stanowiska pracy, na jakim zatrudniony jest pracownik stwierdzona w świadectwie musi odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego, nie może być niepełna ani podobna. Na podstawie takiego dokumentu, który powinien być dołączony do wniosku o świadczenie, organ rentowy może przyznać wcześniejszą emeryturę.
Reasumując – dla uznania określonej pracy za pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, muszą być spełnione następujące warunki:
- rodzaj wykonywanej pracy musi być wymieniony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.,
- praca musi być wykonywana na stanowiskach, które wymienione są w zarządzeniach resortowych obowiązujących dany zakład pracy,
- praca musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Dodaję, że według stanu prawnego jaki obowiązywał przed wejściem w życie przepisów powołanego rozporządzenia tj. przed dniem 1.01.1983 r. – fakt wykonywania przez pracownika pracy zaliczonej wówczas do pierwszej kategorii zatrudnienia powinien być stwierdzony również w zaświadczeniu zakładu pracy.
Istotne jest również to, że powstałe w latach osiemdziesiątych zarządzenia resortowe zawierające wykaz stanowisk prac w szczególnych warunkach, nie zmieniły ustalonych poprzednio wykazów prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia. Zmiany dotyczyły wyłącznie uzupełnień wykazu tych prac.
Ponadto na okoliczność potwierdzenia okresów pracy w szczególnych warunkach organ rentowy może również przyjąć poświadczone kserokopie dokumentów, wydane przez archiwa, przechowujące dokumentację osobową pracowników. Z dokumentów tych musi jednak wynikać stanowisko pracy, przynależność resortowa zakładu oraz fakt, że praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Przy ocenie prawa do emerytury organ rentowy opiera się na dołączonej do wniosku dokumentacji. Jeżeli z dokumentacji tej bezspornie wynika, że pracownik wykonywał przez wymagany okres prace w szczególnych warunkach, organ rentowy nie ma podstaw do nie uznania takich okresów.
Podstawa prawna: par. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Zobacz: Czy inspektorom pracy przysługują wcześniejsze emerytury
Wcześniejsza emerytura
W tym roku skończyłem 55 lat, mam przepracowane 36 lat w hutnictwie z wykazu A i do tej pory mogłem przejść na wcześniejszą emeryturę w wieku 60 lat ( 5-letni okres skrócony). Moje pytanie brzmi, czy w tym związku z przejściowymi przepisami, w tym roku mogę przejść na emeryturę w wieku 55 lat zamiast 60?
Z przekazanych informacji wynika, że Pan będzie mógł ubiegać się o przyznanie wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów art. 184 ustawy emerytalnej który stanowi , że osobom urodzonym po dniu 31.12.1948r, które w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej tj. w dniu 1.01.1999r. posiadają wymagany na prawo do emerytury staż pracy wynoszący dla mężczyzn 25 lat, w tym co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego.
Pan te warunki spełnia. Obniżony wiek emerytalny dla mężczyzny, który wykonywał tak jak pan pracę w szczególnych warunkach z wykazu A (stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.) - wynosi 60 lat. Zatem w żadnym przypadku nie może pan przejść na emeryturę w wieku 55 lat.
Natomiast w związku z Pana pytaniem o przepisy przejściowe, które obecnie są w fazie projektu, informuję że przepisy te nie powinny mieć żadnego związku z pana przejściem na wcześniejszą emeryturę, zagwarantowanym w/wym art. 184 ustawy emerytalnej. Ponadto przepisy te, a chodzi tu o ustawę o emeryturach pomostowych ( w projekcie) nie przewidują w przypadku mężczyzny, który posiada okresy pracy w szczególnych warunkach z obecnego wykazu A uzyskanie emerytury w wieku 55 lat.
Ponadto dodaję, że emerytura na podstawie tego przepisu przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.
Podstawa prawna: art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
par. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
Wcześniejsza emerytura za szczególne warunki
Mam pytanie, czy mając ukończone 55 lat rocznik ur. 1953- przepracowane 38 lat w warunkach szczególnych z wykazu B – mogę przejść na emeryturę w tym roku?
Przepis art. 184 ustawy emerytalnej stanowi, że osobom urodzonym po dniu 31.12.1948r, które w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1.01.1999r. posiadają wymagany na prawo do emerytury okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla mężczyzn 25 lat, w tym co najmniej w zależności od rodzaju wykonywanej pracy z wykazu B - 10, 15 lub 20 -letni okres wykonywania w pełnym wymiarze czasu - pracy z wykazu B – przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego.
Emerytura na podstawie tego przepisu przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określającego warunki jakie należy spełnić, aby przejść na wcześniejszą emeryturę wynika, że obniżony wiek emerytalny dla mężczyzny, który wykonywał pracę z wykazu B jest różny i wynosi 60 lat lub 55 lat w zależności od rodzaju, charakteru tej pracy.
Z uwagi na to, że nie przekazał Pan informacji z jakiego działu wykazu B wykonywał Pan pracę, nie jest możliwe wskazanie wieku w jakim może pan przejść na wcześniejszą emeryturę .
Z przekazanych informacji wynika jednak, że na dzień 1.01.1999r. legitymuje się Pan wymaganym co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym i w tym posiada pan również wymagany okres pracy w szczególnych warunkach z wykazu B - zatem po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego (55 lub 60 lat) może pan wnioskować o przyznanie wcześniejszej emerytury.
Zobacz serwis: Emerytury
Podstawa prawna: art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych