W dniu 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa z 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia. Ustawa ta przewiduje zapisanie w powszechnie obowiązujących przepisach wieloletniej tradycji szczególnego honorowania osób, które ukończyły 100 lat życia, w postaci przyznawania im specjalnego świadczenia, finansowanego przez państwo. Świadczenie to wynosiło od 1 stycznia do 28 lutego 2025 roku 6246,13 zł i podlega corocznej waloryzacji. Po waloryzacji od 1 marca 2025 roku, nowa wysokość świadczenia honorowego wynosi 6 589,67 zł brutto. Obecnie w Polsce jest ok. 6 tys. osób, które ukończyły 100 lat.
Świadczenie honorowe dla stulatków już było przed 2025 r.
Do końca 2024 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zgodnie z kilkudziesięcioletnią tradycją, przyznawali świadczenie w drodze wyjątku osobom, które ukończyły 100 lat życia (świadczenie honorowe).
Świadczenia dla osób, które ukończyły 100 lat życia przyznawane były dotąd przez Prezesa ZUS w drodze wyjątku na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów w 1972 r. Ta decyzja była potwierdzana cały czas przez kolejnych ministrów właściwych do spraw zabezpieczenia społecznego.
Na mocy tej decyzji Prezes ZUS przyznawał takie świadczenia nie tylko osobom pobierającym świadczenia z ZUS, ale również osobom uprawnionym do wojskowej lub policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej, a więc byłym żołnierzom zawodowym oraz byłym funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej, sędziom i prokuratorom w stanie spoczynku. Przedmiotowe świadczenie przyznawane jest w kwocie stałej odpowiadającej wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu ukończenia 100 lat życia. Świadczenie to nie podlega waloryzacji. Skutkiem przyjęcia takiego modelu ustalania świadczeń jest zróżnicowanie wysokości wypłacanych świadczeń dla poszczególnych świadczeniobiorców.
Do końca 1992 r. Prezes ZUS przyznawał też rolnikom świadczenia w drodze wyjątku dla osób, które ukończyły 100 lat życia. Od 1 stycznia 1993 r. – na podstawie decyzji ówczesnego Ministra Rolnictwa uzgodnionej z Biurem Prawnym Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – świadczenie to przyznaje i wypłaca Prezes KRUS.
Jak informuje ZUS, świadczenie honorowe dla stulatków jest dożywotnie i wypłacane, co miesiąc w wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu setnych urodzin. Dodatkowo, oprócz emerytury lub renty.
Kwota bazowa zmieniała się co roku wraz z waloryzacją i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku. Dla osób, które kończyły 100 lat w różnych latach, kwota bazowa była przed 2025 r. inna, a więc i świadczenie honorowe było w różnej wysokości – informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa kujawsko-pomorskiego.
- Do końca 2024 roku raz przyznany specjalny dodatek za wiek wypłacany był do końca życia w tej samej wysokości obok podstawowego świadczenia tj. emerytury lub renty. Dla osób, które od 1 marca 2024 r. do końca lutego 2025 roku ukończyły 100 lat, świadczenie honorowe wynosi 6 246,13 zł brutto. Jeszcze do końca lutego 2024 r. była to kwota 5540,25 zł brutto. Przepisy prawne zmieniły się 1 stycznia 2025 roku i zostały uregulowane ustawą. Dla seniorów, którzy nabyli prawo do dodatkowej gratyfikacji po 29 lutego 2024 roku, ustalono kwotę tego świadczenia wynoszącą 6 246,13 zł brutto. Świadczenia honorowe, wypłacane do 31 grudnia 2024 roku w niższej wysokości, zostały z urzędu podwyższone w terminach płatności w styczniu 2025 roku - wyjaśnia Krystyna Michałek z ZUS. A po waloryzacji od 1 marca 2025 roku, nowa wysokość świadczenia honorowego dla osób, które ukończyły sto lat i więcej, wynosi 6 589,67 zł brutto.
Jak informuje ZUS, osoby, które otrzymują emeryturę lub rentę z ZUS-u, aby dostać świadczenie honorowe po ukończeniu 100 lat życia, nie muszą składać żadnego wniosku. W ich przypadku ZUS sam załatwia formalności, czyli przyzna dodatkową kwotę z urzędu.
Inaczej jest ze stulatkami, którzy nie pobierają świadczeń emerytalno-rentowych z ZUS-u, lub innego organu emerytalnego. Oni, aby otrzymać świadczenie honorowe, muszą złożyć wniosek w ZUS-ie i przedstawić dokument potwierdzający datę urodzenia.
ZUS nie jest jedyną instytucją, która wypłaca świadczenie honorowe dla stulatków. Oprócz ZUS-u specjalny dodatek dla swoich emerytów i rencistów wypłaca jeszcze KRUS i resortowe zakłady emerytalne: MSWiA i MON.
Co się zmieniło od 2025 roku?
Przede wszystkim zmieniło się to, że prawo do świadczenia honorowego wynika wprost z ustawy. Ujednolicona została wysokość świadczenia honorowego dla wszystkich uprawnionych. Wynika to z nowej ustawy z 8 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia - Dz.U. 2024 poz. 1674. Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia 2025 roku.
Zgodnie z tymi nowymi przepisami, prawo do świadczenia honorowego przysługuje osobom:
- posiadającym obywatelstwo polskie,
- które ukończyły 100 lat życia i
- które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia, mają prawo do świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym.
Świadczenie honorowe od 2025 roku jest przyznawane - co do zasady - z urzędu. Oznacza to, że stulatkowie nie muszą składać w tej sprawie wniosku. Decyzję o przyznaniu świadczenia honorowego stulatek otrzyma z odpowiedniego organu emerytalnego lub rentowego, takiego jak ZUS, KRUS, Wojskowe Biuro Emerytalne, Zakład Emerytalno-Rentowy MSWIA czy Biuro Emerytalne Służby Więziennej. W sytuacji, gdy jedna osoba ma prawo do świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych przez dwa różne organy, świadczenie honorowe przyzna i będzie wypłacał ZUS.
W przypadku osób, które nie mają prawa do emerytury lub renty, wypłacanej przez organy emerytalne, prawo do świadczenia honorowego przyznawane jest na wniosek.
- Osoby, które nie mają prawa do świadczenia emerytalnego lub rentowego, o którym mowa w ustawie o świadczeniu honorowym, ale posiadają obywatelstwo polskie, ukończyły 100 lat oraz miały centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Polsce przez co najmniej 10 lat po ukończeniu 16. roku życia, zobowiązane są do złożenia wniosku, jeśli chcą uzyskać prawo świadczenia honorowego. W takiej sytuacji ZUS przyzna 100-latkowi należne świadczenie od miesiąca, w którym złożony zostanie wniosek. Formularz wniosku o świadczenie honorowe (ESH) można znaleźć na stronie internetowej zus.pl oraz w każdej placówce Zakładu - wyjaśnia Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Tak jak dotąd, świadczenie honorowe jest dodatkowym świadczeniem, oprócz emerytury lub renty.
Wysokość świadczenia honorowego wynosiła od 1 stycznia 2025 r. do 28 lutego 6246,13 zł brutto miesięcznie (czyli tyle samo, co wcześniej).
Co ważne, świadczenie honorowe będzie corocznie waloryzowane, począwszy od 1 marca 2025 r. Waloryzacja odbywać się będzie w marcu, na takich samych zasadach, jak ma to miejsce w przypadku waloryzacji emerytur i rent. Po waloryzacji od 1 marca 2025 roku, nowa wysokość dla osób, które ukończyły sto lat i więcej, wynosi 6 589,67 zł brutto.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia - Dz.U. 2024 poz. 1674.