W artykule przedstawiamy przykład (na konkretnych datach i kwotach) jak sąd oblicza podwyżkę bieżącej emerytury jako korektę wadliwie obniżonej emerytury przez ZUS. Sąd dysponował hipotetycznym wyliczeniem ZUS dokonanym na zlecenie sądu. Kwotę 5.401,12 zł miał ZUS uwzględnić w wyliczeniu emerytur od października 2024 r.
Przykład obliczeń zaczerpnięto z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie [wyrok z 10 stycznia 2025 r. sygn. akt VI U 1784/24]. Sąd przyznał wyrównanie od 1 października 2021 r., tj. 3 lata od miesiąca złożenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury.
Poniżej wyrok z pliku PDF do pobrania:
Jak ZUS realizuje taki nakaz? Czy sąd sam oblicza kwoty należne emerytowi zaniżonej emerytury?
Sąd od 1 października 2021 r. przyznał emerytowi prawo do emerytury (...) obliczonej bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, tj. w wysokości:
- 3.921,71 zł [w okresie od 1 października 2021 roku do 28 lutego 2022 r.];
- 4.196,23 zł w okresie od 1 marca 2022 roku do 28 lutego 2023 r.;
- 4.817,24 zł w okresie od 1 marca 2023 roku do 29 lutego 2024 r.;
- 5.401,12 zł (pięć tysięcy czterysta jeden złotych i dwanaście groszy) w okresie od 1 marca 2024 r. i nadal,
Co ma zrobić ZUS z tymi kwotami?
Porównać z wypłatami rzeczywiście dokonanymi i zrealizować nakazane przez sąd prawo do wypłaty wyrównania emerytury w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kwotami emerytur faktycznie wypłaconych w wyżej wymienionym okresie a kwotami należnymi, wynikającymi z wyroku.
Wcześniej był nakaz sądu do ZUS
Sąd uwzględnił odwołania emeryta i przyznał mu prawa do obliczenia wysokości przysługującej mu emerytury (...) bez pomniejszania jej podstawy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych (na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. orzeczono w punkcie I. sentencji wyroku).
Kwoty należnych emerytowi w poszczególnych okresach emerytur zostały podane zgodnie z hipotetycznym wyliczeniem ZUS dokonanym na zlecenie sądu.
To wszystko na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej. Stanowi on, że
„w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.”
Sąd taki błąd stwierdził. Pomimo to prawo ogranicza sądu co do zakresu przyznawanego wyrównania. Działa tu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej wskazując granicę trzech lat wstecz (od momentu rozpoczęcia przez emeryta starań o naprawienie rozliczeń z ZUS). Pełna treść tego przepisu:
W myśl bowiem normy art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej
"W razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.”
Powyżej mowa o miesiącu złożenia w ZUS wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy.
Pomniejszanie emerytury przez ZUS przez ostatnie przeszło 10 lat
Podstawą pomniejszenia emerytury w sprawach tego typu jest art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej. I pominięcie tego przepisu. W praktyce przepis nakazywał ZUS wobec osób na wcześniejszych emeryturach do pomniejszenia emerytury powszechnej o korzyści z emerytury wcześniejszej.
Wprowadzenie spornego przepisu stanowiło istotną (niekorzystną) zmianę dla emerytów.
Stan do końca 2012 r. Wysokość emerytury zasadniczej nie była zależna od emerytury wcześniejszej
Stan od 1 stycznia 2013 r. Skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny zaczęło wiązać się z pomniejszeniem wysokości przyznanej później emerytury powszechnej o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych.
Nie było przepisów przejściowych, umożliwiających ubezpieczonym podjęcie działań zmierzających do dostosowania się do zmienionej sytuacji prawnej. Nowelizacja nie pozwalała na uniknięcie strat z nią związanych.
Dlatego Sąd zauważył:
"W ocenie sądu nie sposób jest przyjąć, że odstąpienie przez ustawodawcę od obowiązujących regulacji i zamiana jej na mniej korzystne dla ubezpieczonego była w realiach niniejszej sprawy usprawiedliwiona, a także że nastąpiła z zachowaniem zasady lojalności państwa względem obywatela. Za takim przyjęciem przemawia chociażby fakt, że ustawa wprowadzająca do ustawy emerytalnej przepis art. 25 ust. 1b ustawy nie zawierała żadnych przepisów przejściowych, które pozwoliłyby na zróżnicowanie sytuacji poszczególnych osób i odpowiednie odniesienie każdej z nich do nowej sytuacji prawnej. Nie znajdowało uzasadnienia również przyjęcie, że zmiana regulacji prawnych w tym zakresie mogłaby zostać uznana za usprawiedliwioną ze względu na finanse publiczne, skoro obowiązkiem ustawodawcy jest określenie skutków finansowych regulacji prawnych i podejmowanie racjonalnych decyzji w oparciu o możliwości finansowe państwa w odpowiedniej perspektywie czasu."